A General Overview Of Şair Avni's Poems
Şâir Avnî (Fâtih)’nin Şiirlerine Genel Bir Bakış

ic history, is also the first sultan poet to compose a divan. While
renowned as a statesman and military leader, his poetic identity remains
relatively less known. However, under the pen name “Avnî”, Fatih Sultan
Mehmet composed 84 poems, including 71 recorded in his divan and
additional ones found in anthologies and other sources. This is a remarkable
achievement for a sultan whose life was dominated by state affairs and
military campaigns. He was known for his close interest in poets and often
gathered with them in literary circles and poetry assemblies. His connection
with poets is exemplified by the 185 poets who presented odes to him during
his reign, 30 of whom were granted stipends by the sultan. Moreover, many
of the statesmen in his court were also poets, including his mentor and vizier
Ahmed Pasha and another vizier, Mahmud Pasha, who wrote under the
pseudonym “Adnî”. Fatih sought to establish contact with poets both nearby
and distant. Following the conquest of Istanbul, he aimed to transform the
city into a global center of knowledge and art by inviting numerous scholars
and artists, many of whom were poets.
This article introduces and evaluates the poetry of Fatih Sultan
Mehmet, composed under the pseudonym “Avnî”. The study begins by
examining the manuscripts of the Avnî Divan and reviewing the studies
conducted on these works. Subsequently, the formal and thematic
characteristics of the poems are analyzed, focusing on themes such as love for
the Prophet, notions of love, the beloved, the lover, and the rival; reflections
on nature, goods, social life, and individuals; Sufism; and the use of language
and style. Selected poems are analyzed as examples to provide insights into
the themes and stylistic features of the Divan. The findings are summarized
in the conclusion, followed by a comprehensive bibliography.

Türk ve İslam tarihinin gelmiş geçmiş en büyük hükümdarlarındanolan Fatih Sultan Mehmet, aynı zamanda divan sahibi ilk sultan şairdir. O,devlet adamı olarak tanındığı kadar şairlik yönüyle tanınmamıştır. OysaFatih Sultan Mehmet “Avnî” mahlasıyla (divan nüshasına göre 71,mecmualarda ve farklı kaynaklarda bulunanlarla birlikte) toplam 84 şiiryazmıştır. Ömrü devlet işleriyle ve cephelerde düşmana karşı mücadeleylegeçen bir sultan için hiç de azımsanamayacak miktarda şiiri vardır. Ayrıcaşairlerle ilgilendiği, onlarla şiir meclislerinde bir araya gelerek sohbet ettiğibilinmektedir. Döneminde 185 şairin ona kaside sunması şairlerle ilişkisininderecesini göstermesi bakımından yeterlidir. O, bunlardan 30’una maaşbağlamıştır. Onun etrafındaki devlet adamlarının da çoğu şairdir. ŞairAhmet Paşa onun hocası ve veziridir. Adnî mahlasıyla şiirler yazanMahmut Paşa onun vezirlerindendir. Döneminde yaşamış şairlerle uzakolsun yakın olsun mutlaka temas kurmaya çalışmıştır. İstanbul'un fethiyleberaber âlim ve sanatkârları İstanbul’da toplayarak İstanbul'u ilimde vesanatta da cihanın başkenti yapmaya çalışırken davet ettiklerinin önemli birkısmı şairler olmuştur.Bu makalede, yukarıda sözü edilen Avnî mahlasıyla şiirler yazan FatihSultan Mehmet’in şiirleri tanıtılmış ve şairliği değerlendirilmiştir.Öncelikle Avnî Divanı'nın nüshaları ve Divan üzerine yapılan neşirlerdeğerlendirilmiştir. Sonra Divanda bulunan şiirlerin şekil ve muhtevahususiyetleri tanıtılmıştır. Şiirlerindeki Hz. Peygamber sevgisi, aşk, sevgili,âşık ve rakip anlayışı; tabiat, eşya, sosyal hayat, şahıs değerlendirmeleri;tasavvufi düşünceleri; dil ve üslup uygulamaları vs. tespit edilmeyeçalışılmıştır. Şiirlerinden örnekler verilerek kısmi tahlil niteliğindeki buçalışmanın sonucunda elde edilenler bir sonuçla özetlenmiş ve kaynakça ilemakale tamamlanmıştır.