Osmanlı Gayri Müslimlerinin Askeralma Kanunu'na Tepkileri ve Ege Adaları (1909-1912)

ÖZET

Osmanlı Devleti, yüzyıllar boyunca zorunlu askerlik hizmetinden muâf tuttuğu gayri müslim vatandaşlarını, Ağustos 1909'da kabul edilen “Askeralma Kanunu” gereği, muvazzaf asker olarak orduya almaya başlamıştır. Ancak, eskiden beri süregelen bütün muâfiyet ve ayrıcalıkları kaldıran bu yeni askerlik kanunun uygulanması hiç de kolay olmamış; ülkenin birçok yerinde sosyal problemler yaşanmıştır. Kanun, başta Hıristiyan cemaat liderleri olmak üzere, Osmanlı gayri müslimlerinin önemli bir kesimi tarafından tepkiyle karşılamıştır. Çok sayıda gayri müslim asker adayı, Osmanlı ordusunda asker olmamak için ya ülke dışına çıkmış, ya da uzak vilayetlere kaçarak izlerini kaybettirmiştir. Osmanlı hakimiyetindeki Ege adalarında, özellikle İsporad adalar topluluğunda, askerlik kanunu aleyhinde toplumsal gösteriler yapılmış ve karar protesto edilmiştir. Gösterilen yoğun tepkiler yüzünden devlet, adaların çoğundan Osmanlı ordusuna asker sevk edememiştir.

According to the law passed in August 1909 on recruitment, the Ottoman State began to recruit non-muslims who had been excused from the compulsory service in the armed forces. However, to apply this law was not that easy due to the fact that it ruled out the excuses for non-muslim citizens. In many parts of the State social problems occurred. This law outraged non-muslims, especially the leaders of the Christian foundations. A number of non-muslim recruits just not to be in the army fled the country or went to the distant regions to lose their footprints. In the Egean Islands, especially in the Isporad Islands protesters took the streets and demonstrated against the legislation. Keywords: Recruitment law, Isporad Islands, military substitute, Non-muslims.