GERTRUDE L. BELL’İN OSMANLI COĞRAFYASINDAKİ FAALİYETLERİ VE IRAK KRALLIĞI’NIN KURULMASINDAKİ ROLÜ
GERTRUDE L. BELL’S ACTIVITIES IN THE OTTOMAN GEOGRAPHY AND THE ROLE OF FOUNDATION OF IRAQ KINGDOM


İngiltere’nin Ortadoğu politikasında ve Irak Krallığı’nın kurulmasında, İngiliz kadın casus Gertrude L. Bell’in rolü ve faaliyetleri oldukça önemlidir.

İngiltere’nin Ortadoğu politikasında ve Irak Krallığı’nın kurulmasında,
İngiliz kadın casus Gertrude L. Bell’in rolü ve faaliyetleri oldukça önemlidir.
XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, İngiltere, Fransa ve Almanya arasında
bölgede yaşanan rekabet XX. yüzyılın başlarında yoğunlaşmıştır. Bu
süreçte, II. Abdülhamid, sömürgeci devletlerin bölgede rahat hareket etmelerini
ve Irak petrollerine sahip olmalarını uzun süre engellemiştir. I. Dünya Savaşı
sonunda İngiltere, Irak’ı ve petrol bölgelerini işgal ederek nihai hedefine
ulaşmıştır. Irak’ta işgal ve manda idaresi kuran ve bölgede hâkimiyetini
güçlendiren İngiltere Irak Krallığı’nı kurmuş (1921) ve Şerif Hüseyin’in
oğlu Faysal’a taç giydirmiştir. İngiliz istihbaratı tarafından Ortadoğu ve Şark
dilleri alanlarında eğitilen Gertrude L. Bell, bu süreçte çok önemli bir rol
oynadı. Bayan Bell, savaş öncesinde de Osmanlı Arap vilayetlerine arkeolojik
araştırma, keşif ve inceleme seyahatleri yapmıştı. Bu sayede Arap coğrafyasını,
aşiretlerini, dilini ve kültürünü çok iyi bilmekteydi. Nitekim sahip olduğu
geniş bilgi ve tecrübeyi İngiliz işgali döneminde de kullanmıştır. Makalede,
Irak’ın işgali süreci ve Bell’in bu süreçteki kilit rolü ele alınmıştır. Bu
çalışmanın kaynaklarını, Gertrude Bell’in kendi mektupları, anıları, İngiliz
ve Osmanlı arşiv belgeleri ile konuyla ilgili literatür oluşturmaktadır.


Etiketler »  

Abstract
British spy Gertrude L. Bell’s role and activities were very important on both Britishpolicies in the Middle East and establishment of Iraq Kingdom. The competition and fightfor Iraq’s oil resources between Germany, France and England, increased in the beginningof the 20th century. During this process, Sultan Abdulhamid II prevented the colonialistcountries which wanted to possess oil resources of Iraq. The British reached its mainpurpose by occupying Iraq and its oil regions by the end of the First World War. In thisprocess, the Kingdom of Iraq was founded (1921) and Faisal, son of Sharif Hussein,became the king of Iraq. Gertrude Bell who was educated on Orientalism and Orientallanguages by the British Intelligence Agency, played a very important role on thesedevelopments. Miss Bell travelled to the Ottoman Arab Provinces for many times forarcheologic research, expedition and analysis also before The First World War. Because ofthis, she was very familiar with tribes, languages and cultures of the Ottoman Arabprovinces. Thus, she also used her extensive knowledge and experience during the Britishadministration. In this paper, these developments have been discussed based on GertrudeL. Bell. The sources of the study include the letters of Gertrude Bell, her memoirs, Britishand Ottoman archive documents, related books and articles.

Keywords »