KUTADGU BİLİG’DE BARIŞ, SAVAŞ VE DÜŞMAN ALGISI
PEACE, WAR AND ENEMY PERCEPTION IN KUTADGU BILIG

Edebi eserler sanatçının bir olayı, olguyu, durumu ya da nesneyi nasıl algıladığını gösteren sanatsal ifadelerdir. Klasik Türk edebiyatının bilinen ilk mesnevisi Yusuf Has Hacip’in 11. yüzyılda yazdığı Kutadgu Bilig eseri de ideal bir devletin, toplumun ve insanın nasıl olması gerektiğini anlatması yönüyle bir siyasetname olarak karşımıza çıkar. Eser aynı zamanda “barış”, “savaş”, “düşman” ve “düşmanlık” kavramlarına ışık tutan kuramsal bir mesnevidir. Bu çalışmanın amacı Kutadgu Bilig’de barış, savaş ve düşman kavramlarının nasıl ortaya konulduğunu incelemektir. Ayrıca “barış, savaş, düşman ve düşmanlık” konusunda daha önce yapılmış çalışmalara farklı bir bakış açısı sunmak, böylece alanı genişletmektir. Bu düşünceden hareketle edebi eserlerin savaş ve barış gibi toplumsal meselelere farklı bir bakış açısı kazandırdığını örnekleriyle ortaya koymak da gerekir. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde “Kutadgu Bilig’e göre barışın anlamı”, ikinci bölümde “Kutadgu Bilig’e göre savaşın anlamı” anlatılmıştır. Üçüncü bölümde ise “düşman ve düşmanlık” kavramlarının Yusuf Has Hacip’e göre nasıl anlaşıldığı araştırılmış ve bununla ilgili beyitler ele alınıp açıklanmıştır. Kutadgu Bilig’de fertlerin, toplumların ve devletlerin uzun süre ayakta kalabilmesi için gerekli olan nitelikler sıralanmıştır. Devletin düzenini ayakta tutan en önemli şey insanlar arası güvenin tesis edilmesidir. Devletin idaresini elinde tutanlar iç ve dış düşmanlarını iyi tanımalı ve düşmanı her yönüyle takip etmelidir. Bu, halkın da emniyet ve huzur içerisinde yönetilmesi için gereklidir. Bu çalışma “Kutadgu Bilig’e göre düşman çeşitleri nelerdir, bu düşmanlarla nasıl mücadele edilmelidir, kimlerin düşmanı çok olur, düşmanın zararları nelerdir, düşmanı olmak her zaman kötü bir şey midir ya da insana düşmanın faydası olabilir mi?” sorularını da cevaplamaktadır.

Literary works are artistic expressions that show how the artist perceives an event, phenomenon, situation or object. Kutadgu Bilig, written in the 11th century by Yusuf Has Hacip, the first known masnavi of classical Turkish literature, appears as a policy book in terms of describing how an ideal state, society and human should be. The work is also a theoretical mesnevi that sheds light on the concepts of "peace", "war", "enemy" and "hostility". The aim of this study is to examine how the concepts of peace, war and enemy are introduced in Kutadgu Bilig. In addition, it is to present a different perspective to the previous studies on "peace, war, enemy and enmity", thus expanding the field. Based on this idea, it is necessary to demonstrate with examples that literary works bring a different perspective to social issues such as war and peace. The study consists of three parts. In the first part, "the meaning of peace according to Kutadgu Bilig", in the second part "the meaning of war according to Kutadgu Bilig" is explained. In the third chapter, how the concepts of "enemy and enmity" were understood according to Yusuf Has Hacip was investigated and the couplets related to this were discussed and explained. In Kutadgu Bilig, the qualities necessary for individuals, societies and states to survive for a long time are listed. The most important thing that keeps the order of the state alive is the establishment of trust between people. Those who hold the administration of the state should know their internal and external enemies well and follow the enemy in every way. This is necessary for the people to be governed in safety and peace. This study is "According to Kutadgu Bilig, what are the types of enemies, how to fight these enemies, who has many enemies, what are the harms of the enemy, is it always a bad thing to be an enemy or can an enemy be beneficial to a person?" It also answers questions.