Yazılı olarak pek çok eser veren Uygurlar, bu eserlerin yanında gerek kendi aralarında gerekse farklı milletlerle yaptıkları ticari antlaşmaları yazıya geçirmeyi ihmal etmemişlerdir. 13. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar tarihlendirilen bu ticari sözleşmeler, Eski Uygurların ticaret hayatında oldukça etkin bir şekilde yer aldıklarını göstermektedir. Eski Uygur alfabesi ile yazılan ve Eski Türklerin sosyal ve ekonomik yaşamları için çok önemli olan bu belgeler; evlatlık verme, vasiyetname, köle azat etme gibi konuları ele almanın yanında satış, değiş-tokuş, kiralama, ödünç alma, rehin bırakma gibi ticari eylemleri de konu edinmektedir.
Türklerin ticaret ve işletme tarihi için çok önemli bilgiler barındıran bu belgelerde pek çok önemli işletmecilik terimi ile de karşılaşılmaktadır: bėrüş- "bir şey alıp vermek", işlet- "çalıştırmak, işletmek", kazgan- "kazanmak", terken al- "borç almak, kiralamak", yul- "satmak", yultaçı "satıcı, tüccar", alguçı "alıcı", bėrgüçi "satıcı", bėrimci "alacaklı", arkalık "giderleri üstlenen", tuŋsu "ortak borçlu", ançaşı "müfettiş", kalançı "vergi memuru", borlukçı "şarap üreticisi", bözçi "kumaş imalatçısı" vb. Bu metinlerden o dönemin toplum yapısına dair pek çok şey öğrenilebilmektedir. Özellikle sözleşme metinleri o dönemin ticari hayatına dair önemli bilgiler barındırmaktadır. Çalışmada Eski Uygur sözleşmelerinin içeriğinden ve bu sözleşmelerde geçen terimlerden hareketle Eski Uygurların girişimcilik faaliyetleri ile ilgili bilgiler ortaya konulacaktır. Çalışmada 13-14. yüzyıllarda yapılmış olan ve Eski Uygur alfabesi ile yazıya geçirilmiş olan sözleşme metinleri kullanılacaktır. Eski Uygurca belgelerden hareketle dönemin sosyo-ekonomik durumu ve girişimcilik faaliyetleri anlaşılmaya çalışılacak ve bu belgeler modern işletme bakış açısı ile yorumlanacaktır.
Labels »
Abstract
Uighurs, who have written many works, have not neglected to write down the commercial agreements they have made both among themselves and with different nations. These commercial contracts, dating from the 13th to the 14th centuries, show that the Old Uyghurs took a very active part in business life. These documents, which were written in the Old Uyghur alphabet and very important for the social and economic life of the Old Turks deal with issues such as adoption, testament, and slave liberation, as well as commercial actions such as selling, exchanging, renting, borrowing, and pawning. In these documents, which contain very important information for the trade and business history of the Turks, many important business terms are encountered: birüş - "trade", işlet- "run (a business/place)” kazgan-- "earn", terken al- "borrow", yul-- "to sell", yultaçı "seller, merchant", alguçı "buyer", bėrgüçi "seller", bėrimci "creditor", arkalık "undertaking the expenses", tungsu "common debtor", ançaşı "inspector", kalançı "tax officer", borlukçı "winemaker", bözçi "fabric manufacturer", etc. Much can be learned from these texts about the social structure of that period. Especially the contract texts contain important information about the commercial life of that period. In the study, information about the entrepreneurship activities of the Old Uyghurs will be presented based on the content of the Old Uyghur conventions and the terms used in these conventions. In the study, the contract text made in the 13th-14th centuries and written in Old Uygur alphabet will be used. Based on the old Uyghur documents, we will try to understand the socio-economic situation and entrepreneurship activities of the period and interpret these documents through a modern business perspective.
Keywords »
