Kâsım-ı Envâr (ö. 837/1433), Timur’un (1370-1405) oğlu Şâhruh (1405-1447) döneminde Gîlân, Herat, Semerkant ve Horasan civârında yaşamış bir sûfî şâirdir. Hayatı hakkında bilgi veren kaynaklardan onun Şeyh Sadreddîn-i Erdebilî’nin (ö. 794/1392) müridlerinden ve halifelerinden olduğu anlaşılmak- tadır. Ni‘metullâhiyye, Kalenderiyye, Nakşibendiyye gibi dönemindeki diğer tasavvufî çevreler ile de yakın ilişkiler içinde olan Kâsım-ı Envâr bu ilişkileri sebebiyle zaman zaman siyâsî otorite tarafından kovuşturmaya uğrasa da cez- beli tavırları ve âşıkâne şiirleri ile gittiği şehirlerde devlet büyüklerinin de içinde bulunduğu geniş mürid halkalarına hitap etmeyi başarmıştır. Kâsım-ı Envâr, renkli kişiliği ve şiirleri ile Türk edebiyatı tarihinde de etkisi görülmüş bir şâirdir. 17. yüzyıl Melâmî müelliflerinden Sarı Abdullah Efendi Cevâhir-i Bevâhir-i Mesnevî isimli Mesnevî şerhinde Kâsım-ı Envâr’ın şiirlerinden sık- lıkla istifâde etmektedir. Bu makalede Türk edebiyatına etki eden bir figür olarak Kâsım-ı Envâr’ın edebî kimliğini ortaya koyacak şekilde hayatına dair kaynak- ları, biyografisini, eserlerini ve dönemini incelemeyi amaçladık. Ayrıca bir Kâsım-ı Envâr okuyucusu olarak Sarı Abdullah Efendi’nin Mesnevî şerhinde Mesnevî ile Kâsım-ı Envâr Dîvân’ı arasında kurduğu ilişkiye dikkat çekmeye çalıştık.
LITERARY LEGACY OF QASEM ANWAR AND HİS INFLUENCE TO CLASSICAL TURKISH LİTERATURE: THE CASE OF SARI ABDULLAH EFENDI
KÂSIM-I ENVÂR’IN EDEBÎ MİRÂSI VE KLASİK TÜRK EDEBİYATINA ETKİSİ: SARI ABDULLAH EFENDİ ÖRNEĞİ
Kâsım-ı Envâr (ö. 837/1433), Timur’un (1370-1405) oğlu Şâhruh (1405-1447) döneminde Gîlân, Herat, Semerkant ve Horasan civârında yaşamış bir sûfî şâirdir.
Labels »
Abstract
Qasem Anwar (d. 837/1433) is a sufi poet who lived in Gīlān, Harat, Samarkand and Khurāsān under the rule of Shahruh (r. 1405-1447), son of Timur (r. 1370-1405). It is unders- tood from the sources provided information about his life that he was one of disciples and kha- lifes of Shaykh Sadr al-Din Ardabīlī (d. 794/1392). Having close relations with other sufi en- vironments of his time such as Kalandariyya, Ni‘mat-Allāhiyya, and Naqshbandiyya, Qasem Anwar occasionally prosecuted by the political authority because of those relations, but he ma- naged to appeal to the large disciple circles, including the high-ranking bureaucrats with his charming manners and amatory poems in the cities where he visited. Qasem Anwar is a poet who also has impact on the history of Turkish literature with his colorful personality and poems. Sari Abdullah Efendi, one of the Malāmī authors of the 17th century, frequently refers to the poems of Qasem Anwar in his Masnavi commentary called Jawāhir-i Bawāhir-i Mas- navi. In this article, we aim to investigate the sources of his life, his biography, works and the period he lived, in order to reveal Qasem Anwar’s literary identity as an influential figure in Turkish literature. In addition, we try to draw attention to the relationship that established by Sari Abdullah Efendi, as a reader of Qasem Anwar, between Masnavi and Qasem’s Dīwān in his Masnavi commentary
Keywords »