A CRITICAL SAMPLE OF DIPLOMACY IN THE PROCESS OF LAUSANNE PEACE TALKS: THE ISSUE OF IZMIR PORT
Lozan Barış Görüşmeleri Sürecinde Kritik Bir Diplomasi Örneği: İZMİR LİMANI MESELESİ


Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi

İzmir coğrafî ve stratejik konumu nedeniyle daima önemli bir merkez olmuştur.
Nitekim Türk İstiklâl Harbi’nin zaferle sonuçlanmasıyla, İzmir
yeniden ön plana çıkmıştı. B.M.M. tarafından, 15 Mayıs 1919 tarihinden
bu yana İzmir Limanı’nda bulunan yabancı savaş gemileriyle ilgili olarak
bazı şartlar koşulması gerginliğe yol açmış, olası bir savaş diplomatik girişimlerle
bertaraf edilmişti. B.M.M.’nin İstanbul temsilcisi Adnan (Adıvar) Bey,
bu süreçte kritik bir rol üstlenmişti. İtilaf Devletleri bu esnada Mondros
Mütarekesi hükümlerinin geçerli olduğunu iddia ederken, B.M.M. bunu
reddediyordu. Bu arada, Lozan’da İsmet Paşa Türk tarafının olmazsa olmazları
konusunda ödün vermeyince görüşmelere ara verilmişti (4 Şubat
1923). Bunun üzerine B.M.M. Hükümeti, İzmir Limanı’nda hücum gücü
1000 tondan fazla olan yabancı savaş gemilerine izin verilmeyeceğini, aksi
takdirde bunu savaş sebebi sayacağını duyurdu. Her iki tarafta da savaş
rüzgârları esiyordu. Ancak son tahlilde taraflar, işleri tamamen içinden çıkılmaz
hale getirebilecek bir savaşı göze alamadı. Gerçekte, Mudanya Mütarekesi
esaslarına dayanan Türk Hükümeti’nin almış olduğu önlemler meşru
idi. İtilaf Devletleri’nin, Mondros Mütarekesi çerçevesindeki mesnetsiz ısrarları
yeni ve bağımsız Türk Devleti’ni kabullenemediklerini gösteriyordu.
Nihayet Türk tarafını temsil eden İsmet Paşa ve Adnan Bey’in soğukkanlı
yaklaşımları, uzlaşma siyasetini ön plana çıkardı. Tansiyon giderek düştü.
“Anadolu’ya açılan kapı” olarak da nitelendirilen İzmir’in stratejik önemi bir
kez daha anlaşıldı.


Labels »  

Abstract
Izmir has always been an important center because of its geographical andstrategical location. Izmir came to the fore one more time when the IndepenceWar resulted in victory (1922). In the process of Lausanne Peace Talks the issueof foreign warships in Izmir Port consisted one of the source of tension. A possiblewar was prevented by diplomatic intiatives. Adnan (Adıvar) Bey who wasIstanbul representative of B.M.M., played a critical role in this process. WhenAllied Powers claimed the provisions of Armistice of Mudros were valid,B.M.M. refused it. In the meantime, İsmet Pasha didn’t compromise theposition of Turkish side in Lausanne; therefore, negotiations were suspended (4February 1923). B.M.M. declared that the warships greater than 1000 ton werenot allowed to enter to Izmir Port, otherwise it’s considered an act of war. Thewinds of war were blowing on both sides. However, parties could not afford anintractable war. Turkey claimed that her position was legitimate according to theprinciples of Mudanya Armistice while Allied Powers unwilling to accept theestablishment of an independent Turkish state. Finally, cold-headed approachesof İsmet Pasha and Adnan Bey brought a reconciliation; their efforts reduced thetension gradually. Izmir, a gateway to Anatolia, has proved once again itsstrategical importance.

Keywords »