“THE CLAIMS AND DEBATES REGARDING THE OTTOMAN SUCCESSION SYSTEM DURİNG THE RULE OF ABDÜLHAMID II”
II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE OSMANLI VERASET SİSTEMİ ÜZERİNDEKİ İDDİALAR VE TARTIŞMALAR

Osmanlı Devleti’nde tahtın hanedan içerisinden varisini belirleyen veraset
sistemi, XVII. yüzyılın hemen başında değişikliğe uğramış ve bu dönemden sonra
ekberiyet kaidesi benimsenmiştir. XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ise bu
usulün düzenlenmesi gündeme gelmiştir. Neticeye ulaşmamakla birlikte başından
itibaren Avrupa’da yakından takip edilen konuya dair iddialar, Sultan II.
Abdülhamid’in (1876-1909) saltanatı sırasında devam etmiştir. 1895 senesinden
başlayan ilk dönemde V. Murad, Mehmed Reşad ve Yusuf İzzeddin Efendiler
iddiaların merkezinde yer almıştır. 1904 senesinden başlayan ikinci dönemde ise
gündemde II. Abdülhamid’in oğlu Mehmed Burhaneddin Efendi’yi (1885-1949)
veliaht tayin etmek istediği söylentileri yer almıştır. II. Abdülhamid’in 1906
senesinde hastalığının duyulması üzerine olası vefatı düşünülerek meseleye olan
ilgi daha da artmıştır. Dönemin en önemli iddialarından birisi de Almanya’nın
Burhaneddin Efendi lehinde veraset sisteminin değişikliğini destekleyeceğine
yöneliktir. Bundan sonra mesele sadece basın üzerinden takip edilen bir gündem
olmaktan çıkarak diplomasinin de dâhil olacağı bir hal almıştır. İddialardan en
fazla endişe duyan devlet ise bu dönemde Almanya ile rekabet halinde olan Fransa
olmuştur. Almanya’nın desteği iddialarına tepki gösteren Fransa Dışişleri
Bakanlığı, öncelikle duyumların temelini sorgularken sonrasında diğer
hükümetler ile görüşerek konu üzerinde uluslararası bir dış müdahalenin
olasılığını tartışmaya açmıştır. Bu makalede, II. Abdülhamid döneminde Osmanlı
veraset sisteminin değişikliği üzerine Avrupa basınında yer alan iddialar
açıklanacak ve konuya en fazla önem veren Fransa Dışişleri Bakanlığı’nın
faaliyetleri çerçevesinde devletlerin yaklaşımları ortaya konacaktır.

Ottoman succession system underwent a change at the beginning of the17th century and the principle of ekberiyet (seniorat) was adopted. As of thesecond half of the 19th century, regulation of seniorat came to the fore. In thefirst period starting from 1895, V. Murad, Mehmed Reşad and Yusuf IzzeddinEfendi were at the center of the allegations. In the second period, which startedin 1904, there were rumors that Sultan Abdulhamid II wanted to appoint hisson Mehmed Burhaneddin Efendi (1885-1949) as heir. When the illness ofAbdülhamid II became known in 1906, interest in the matter increased evenmore in view of his possible death. One of the most important allegations wasGerman support to a change in succession system in Burhaneddin Efendi’sfavor. As a result, the issue was no longer just on the press' agenda but wouldalso be addressed through diplomacy. France, which was competing withGermany at the time, was the most concerned about the allegations. In responseto allegations of German support, the French Ministry of Foreign Affairsquestioned the basis of the issue before raising the possibility of internationalforeign intervention. I discuss allegations in the European press about a changein the Ottoman succession system during the reign of Abdülhamid II, as well asstate approaches to the issue, within the context of the activities of the FrenchMinistry of Foreign Affairs, which emphasized the issue the most.