SIGHT AND BLINDNESS IN ERZURUMLU MUSTAFA DARIR’S WORKS
ERZURUMLU MUSTAFA DARÎR’İN ESERLERİNDE GÖRME DUYUSU VE KÖRLÜK

Erzurumlu Mustafa Darîr, klasik Türk edebiyatının temellenmeye baÅŸladığı
bir devir olan XIV. yüzyılda yaÅŸamış bir ÅŸair ve nâsirdir. Sîretü’nnebî,
Kıssa-i Yûsuf (Yûsuf u Züleyhâ), Fütûhu’ÅŸ-Åžâm Tercümesi, Yüz
Hadis Yüz Hikâye gibi eserleri bulunan Darîr’in en önemli eseri, Hz.
Muhammed’in hayatını konu edinen ve yurtiçi ve yurtdışındaki
kütüphanelerde yüze yakın nüshası bulunan Sîretü’n-nebî’dir. Erzurumlu
Mustafa Darîr, ÅŸiirlerinde kör anlamına gelen Darîr, Darîrî ve Gözsüz
mahlaslarını kullanır. Bununla birlikte o, kör olduÄŸu halde eserlerinde göz
ve görme ile ilgili pek çok benzetme ve hayale yer veren bir ÅŸairdir. Görme
duyusu ile ilgili söyleyiÅŸlerinde genelde mecaz yoluyla anlatımı tercih eder.
Gözü, batınî ve zahirî göz olarak ikiye ayırır ve daha çok batınî göz
üzerinde durur. Darîr’in eserlerinde yer alan körlükle ilgili ifadelere
baktığımızda ise onun hem genel olarak körlükten hem de özel olarak kendi
körlüÄŸünden bahsettiÄŸini görürüz. Fakat o, eserlerinde körlüÄŸü çoÄŸunlukla
gönül gözünün körlüÄŸü olarak ele alıp iÅŸlemiÅŸtir. Bu yazı, Darîr’in
eserlerinde geçen görme duyusu ve körlük ile ilgili unsurları sıralamayı ve
bunları tasnif ederek deÄŸerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Erzurumlu Mustafa Darir was a poet and writer who lived in the 14th century,when classical Turkish literature first emerged. Though Darir’s work also includesSîretü’n-nebî, Kıssa-i Yûsuf (Yûsuf u Züleyhâ), Fütuhu’ÅŸ-Åžam Tercümesi andYüz Hadis Yüz Hikaye, his major and most well-known text is Siretü’n-nebiwhich narrates the life of the prophet. Nearly a hundred copies of this book are heldin libraries worldwide. Because he was blind, he has used the poetic appellations“Darir”, “Dariri” and “Gözsüz” (trans. blind). Furthermore Darir used manyimages and metaphors about eye and vision. He preferred metaphorical expressionsabout blindness. Though he mentioned about physical eyes, he focused on thespiritual eye or eye of the heart. Also he wrote about blindness and his ownblindness. But the term “blindness” very often refers to “the blindness of the heart”in his works. This article aims to classify and evaluate the ocular elements in Darir’sworks.