A CORRECTION IN DIVAN OF NECATI BEG [D. 1509] AND ABOUT TARCAMAN~TARCUMAN WORD
NECÂTÎ BEG DİVANI’NDA BİR DÜZELTME VE TERCEMÂN ~ TERCÜMÂN ÜZERİNE


XV. yüzyıl Osmanlı şiirinin en önemli şairlerinden birisi olan Necâtî Beg [ö. 1509]’in, divanı Prof. Dr. Ali Nihad TARLAN [1898-1978] hoca tarafından yayımlanmıştır.

XV. yüzyıl Osmanlı şiirinin en önemli şairlerinden birisi olan Necâtî
Beg [ö. 1509]’in, divanı Prof. Dr. Ali Nihad TARLAN [1898-1978]
hoca tarafından yayımlanmıştır. Bilahare şair Necâtî üzerine tezler ve
kitaplar hazırlanmış, makaleler yazılmış, bildiriler sunulmuştur. On
Altıncı Yüzyıl Divan Şairlerinde Vezin Kullanımı adlı yüksek lisans
tezimi hazırlarken, çalışmanın bir parçası olarak Dîvân’ı okumuş, vezinden
doğan aksaklıkları ve okunamamış kimi yerleri yazmalara da müracaat
ederek tashih etmiştim. Tercemân ~ tercümânın, bir sözü başka bir
sözle beyan ve tefsir eden kimse; mecaz yoluyla bir başkasının emel ve
maksatlarını bildirmekle mükellef olan yerinde kullanılır bir tabir; çevirmen,
açıklayan, izah eden; ayak tercümânı, ayaklu tercümân: hizmetçi,
uşak; güzel, ince, zarif, saf; mecazî anlamda hediye, iyi duyguların tercümanı
olarak sunulan armağan; kurban gibi anlamları vardır. Tercemânın,
sözlük anlamı üzerinden gelişen fakat tercümân olarak telaffuz edilen
başka bir değişkesi daha vardır: Alevilerde ve Bektaşilerde herhangi bir
günlük iş yapılırken okunan Arapça, Farsça, Türkçe manzum veya mensur
dualara ve yine bu türden özür dileme dualarına verilen ad. Çok az da
olsa öbür bazı tarikatlara ait tercümanlar da vardır. Bu makale, Necati
Beg Divanı’nda, Divan’ın bir nüshasında tîre-cân, öbür bütün nüshalarında
tercemân olarak geçen sözcüğün tîr-cân okunması üzerine kaleme
alınmıştır. Çalışmada, beyitteki tîr-cân yerine tercemânın tercih edilmesi
gerektiği belirtilip tercemân ~ tercümân üzerinde durulmuştur.


Labels »  

Abstract
Necati Beg [d. 1509] is one of the very important Ottoman poets and his divanwas published by Professor Dr. Ali Nihad Tarlan [1898-1978]. Later it waswritten thesises, books and articles and presented scientific announcement about thedivan. When I was preparing my master thesis which was named The metre usage indivan poets of 16th century, read Necati’s divan and repaired some problems throughlooked at some manuscripts of it. Tarcaman~tarcuman means a person who explainsa speech with another speech and is responsible to inform about one person’sintentions. Also yt amounts translator, giving the reasons, act of explaining, andmaidservant, nice, elegant, graceful, smart man and spiritually gift, present, somethinggiven freely as good emotions and sacrificy. Additionally it is a term in Alavi andBaktashi society means daily prayer of written in verse and prose in Arabic, Persianand Turkish and prayer of excuse. This is rare in other dervish orders. This arcticle isabout “tarcaman” one word of Necati Beg’s divan, before it was written “tira-can” inthe text with edition critic by Tarlan. In my opinion this word should be tarcaman /tarcuman, not tira-can because of some reasons. One of them in only one of divan’smanuscripts the word is “tira-can”, but in others is “tarcaman”. Also tarcaman ismore convenient as meaning.

Keywords »