The First Official Music School of the Ottoman Empire: Dârülelhân
OSMANLI DEVLETİ’NİN İLK SİVİL MUSİKÎ OKULU: DÂRÜLELHÂN

Bu çalışmanın amacı Osmanlı toplumunda oldukça değer verilen musikinin ıslahı, muhafazası
ve öğretimi için açılan Dârülelhân’ın konservatuvara dönüşene dek geçirdiği süreci ele
almaktır. Dârülelhân Osmanlı Devleti’nde Maarif Nezareti’ne bağlı ilk resmî musikî okulu
olması bakımından önemlidir. Bu okulun günümüz İstanbul Konservatuvarı’nın temelini
oluşturması önemini bir kat daha arttırmaktadır. Kurumun tarihî önemi bizi böyle bir araştırmaya
sevk etti.
Giriş kısmında uzun yıllardan beri süregelen musikinin öğrenim ve topluma aktarım yollarından
kısaca bahsedilmiştir. Mehterhane, Enderun’un musikî kısmı, Muzika-i Hümayun,
Mevlevihane, musikî esnafı loncalarının musikinin nesilden nesile aktarımında nasıl rol
aldığına değinilmiştir. Devamında Dârülelhân gibi bir eğitim kurumuna neden ihtiyaç duyulduğu
izah edilmiştir Bu okul açılmadan önce musikî ile ilgili işleri düzenleyecek ve böyle bir
okulun açılışı için hazırlık yapacak olan Musikî Encümeni’nin kuruluşu anlatılmıştır. Bu
heyet tarafından hazırlanan talimatnameden bahsedilmiştir. Bu talimatnameye göre Musikî
Encümeni’nin görevleri ve açılacak olan Dârülelhân ile ilgili hükümler ele alınmıştır. Başbakanlık
Osmanlı Arşivi’nden yararlanarak bulduğumuz belgeler ışığında encümenin faaliyetleri
anlatılmıştır. Nihayet Dârülelhân’ın kuruluşu, eğitim öğretimi ve teşkilatı hakkında bilgi
verilmiştir. Ancak mütareke döneminin beraberinde getirmiş olduğu olumsuz koşullar nedeniyle
okulun eğitim-öğretiminde birçok aksaklıklar ortaya çıkmıştır. Özellikle zükûr (erkek) ve inas
(kız) olarak iki kısım şeklinde açılan bu eğitim müessesesinin sorunları ele alınmıştır. Nitekim
zükûr kısmı bu sorunlar nedeniyle kapatılmak zorunda kalınmıştı. Böylece sadece kadınların
devam ettiği inas kısmı varlığını devam ettirmişti.
Bu çalışmada ulaşabildiğimiz kaynaklar ve belgeler doğrultusunda kurumun öğretim kadrosuna,
öğrenci sayısına ve ders programlarına yer verilmiştir. Nihayet Cumhuriyet’in ilanı ile
birlikte yeniden yapılandırılan Dârülelhân yeni bir teşkilatlanma ile konservatuvara dönüştürülmesine
kadarki faaliyetleri anlatılmıştır. Eğitim öğretimin yanı sıra, Türk musikisinin
bilinen tüm eserleri notaya alınarak kaydedilmiş ve bir külliyat hazırlanmıştır.

The aim of this study is to consider the activities of Dârülelhân.This institutionwas opened for breeding, housing and training of music which is highly valued inOttoman society. Within the process Dârülelhân transformed to a western formationnamed “Conservatory”. Dârülelhân is important because of being the first officialmusic school which was bound to Ministry of Education. Besides, forming thefundamental of İstanbul Conservatory increases its importance. Making of thisstudy the historical importance of the institute played role.In the beginning we discussed the education of music and its tranfer to the society.The roles of “Mehterhane”, music section of “Enderun”, “Muzika-i Hümâyun”,“Mevlevihane” and music guilds are examined in this process. The necessities of theinstitute of Dârülelhân is explained. After all, establishment of “Musikî Encümeni”is more important than Dârülelhân. This commission prepared the sub-structure ofDârülelhân and made a regulation. According to the regulation duties of MusikiEncümeni and the rules dealing with Dârülelhân are determined. By usingOttoman Archive documents, the activities of Musiki Encümeni is explained.Finally, the establisment of Dârülelhân and its organization are examined. Onaccount of the negative conditions of Armistice Period, a lot of problems occured.Especially, the matters of the parts of school named zükûr which was for men andinas which was for women discussed. As a matter of fact the part named zükûr wasclosed for these reasons. Thus, merely the part named inas protected its existance.Instruction staff of the institute, number of students, lesson programmes areexamined. After the declaration of the Republic, Dârülelhân was put in order onceagain. A new organization planned. In this its activities determined until itsconversion itnto “Conservatory”. All the works of art recorded by the instutite andprepared a collection.