XVI. YÜZYIL ŞAİRLERİNDEN HAMDÎ’NİN MANZUM PEND-NÂME’Sİ
“ THE PANDNĀMA (BOOK OF COUNSEL) WRITTEN IN VERSE BY A 16TH CENTURY POET HAMDĪ

Bu yazıda XVI. yüzyıl şairlerinden Hamdî’nin III. Murad’a ithafen
kaleme aldığı manzum pend-nâmesi incelenmiştir. Hamdî’nin Pend-nâme’si
hikâye ve mev’iza başlıklarıyla bu türün özelliğini taşımakla birlikte hasbihâl
başlığında şair kendi hayatına, devrine dair birçok bilgi vermiştir. Pend-nâme’de
ilk önce aşkın merhaleleri anlatılmış, âşık-maşûk ilişkileri, mecâzî aşka
yakalanmış âşığın akıbeti, İlahî aşka yöneliş ve hakîkî aşkı bulmanın yöntemleri
ve bu yoldaki nasihatler ele alınmıştır. Şair 477 beyitlik mesnevi tarzında yazdığı
eserine kendine ait beşer beyitlik iki tane de gazelini eklemiştir. Bu gazellerden
ilki aşk hakkındayken ikincisi devrin sultanının övgüsüne dairdir. Hamdî,
İstanbul dışında ismini belirtmediği bir yerde mülazemetini aldıktan sonra nâib
olmuş fakat bulunduğu yerde kadılığa yükselememiştir. Hocasının da vefatı
üzerine hamisiz kalmış ve kadılık hayali ile İstanbul’a gelmiştir. Kadı olmayı
beklerken bu kez de Kefe kadısı nâibliği ile görevlendirilmiştir. Bu görevine
giderken yolda bindiği gemi Karadeniz’de alabora olmuş ve tüm mal varlığını
kaybetmiştir. Manzumesini de bu kazadan sonra hâlini sultana arz etmek için
yazmıştır. 1577-1580 yılları arasında yazılmış olan eserde III. Murad’ın yanı sıra
şehzadesine, Valide Sultan Nurbanu Sultan’a, musahip Şemsî Ahmed Paşa’ya ve
isimleri belirtilmeden devrin vezirlerine övgüler vardır. Yazıda ilk önce pendnâme türü hakkında kısa bilgilere yer verilmiş ardından manzumenin sahibi ve
yazılış tarihi tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu kısımdan sonra manzumenin şeklî
unsurları ile muhtevası incelenmiş ve metnin geniş özetinden sonra
transkripsiyonlu hâli de makaleye dâhil edilmiştir.

This article deals with the pandnāma (book of counsel) written in verse and presentedto Murad III by a 16th century poet Hamdī. Although Hamdi’s pandnāma has thecharacteristics of pandnāma genre with its hikāya (story) and mawʿiza (lesson) titles, thepoet also gave a lot of information about his own life and the period he lived in under thetitle of hasbihāl (talk). The pandnāma covers subjects such as stages of love, relationsbetween lover and beloved, the fate of the lover caught in metaphorical love, the tendencytowards divine love, the ways of finding true love and advices to find it. The poet addedtwo ghazals, each consists of five couplets, to the work which he wrote in the style ofmasnavi consists of 477 couplets. While the first of these ghazals is about love, the secondis about the praise of the sultan of the period. After Hamdī was granted a mulāzama hebecame nāib in a place outside of Istanbul, where he did not specify its name, but he couldnot get the position of qādi. Upon the death of his teacher he was left without a patronand came to Istanbul with the dream of becoming a qādi but he was appointed as the nāibof qādi of Kefe instead. On his way to this mission the ship he boarded capsized in theBlack Sea and lost all of his property. After this accident he wrote the pandnāma topresent his situation to the sultan. The work, which was written between 1577-1580,praises Murad III as well as his prince, his mother Nurbanu Sultan, his advisor ŞemsîAhmed Pasha and the viziers of the period without their names being mentioned. In thearticle, a brief information about the type of pandnāma is given, and then the owner ofthe poem and its date are tried to be determined. After this part, the form and the contentof the work are examined. An abridged translation of the work and its transcription arealso included.