HADIM HAFIZ AHMED PAŞA’NIN MISIR’DAKİ EVKAFI (XVII VE XVIII. YÜZYILDAKİ DURUMU)
THE WAQFS OF HADIM HAFIZ AHMED PASHA IN EGYPT (XVIIth-XVIIIth Centuries)

Hadım Hafız Ahmed PaÅŸa Arnavut kökenli olup Enderun’da yetiÅŸmiÅŸ ve üst düzey
devlet görevlerinde bulunmuÅŸtur. 1604 yılında ikinci kez getirildiÄŸi sadaret kaymakamlığından
azledildikten birkaç yıl sonra hacca gitmiÅŸ ve devlet hizmetinden ayrılmıştır.
1613 yılında Ä°stanbul’da vefat eden paÅŸa Mısır, Kıbrıs, Rodos, Bosna, Ä°lbasan,
Prevadi, Hamid, Mihaliç, Bursa, Üsküdar, Galata ve Ä°stanbul’da vakıflar
kurmuş, 1014 (1605-1606) yılında tescil edilen vakfiyesinde vakıf eserler, bu kurumlarda
istihdam edilecekler, alacakları ücretler, vakfettiÄŸi akârat, buralardan elde
edilecek gelirin kullanılacağı yerler hakkında ayrıntılı bilgiler vermiÅŸtir. Özellikle
Mısır’daki vakıfları Hac yolundaki yolcuların ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik bir
duyarlılık göstergesidir. Vâkıf, Mekke yolunda hacılara su verilmesi ve bu amaçla
açtırdığı su kuyularının temiz tutulmasını ÅŸart koÅŸtuÄŸu vakfiyesinde çeÅŸitli yerlerdeki
zaviyelere ve buralarda bulunan görevlilere de kaynak saÄŸlamıştır. Böylece bölgede
tesis ettiği su hayratının yanında dini kurumların hizmetlerinin devamına da katkıda
bulunmuÅŸtur.
Bu çalışmada; Hafız Ahmed PaÅŸa’nın vakfiyesi ile çeÅŸitli tasniflerdeki defter ve belgelerden
oluÅŸan arÅŸiv malzemesi esas alınarak Mısır’da; Bulak, Han-ı Halil, ReÅŸid,
AriÅŸ ve diÄŸer bölgelerde bulunan vakıfları hakkında bilgi verilmiÅŸtir. Bu kurumların
hizmetlerini sürdürebilmesi için vakfedilen gayrimenkullerden söz edilerek elde edilen
gelirlerin kullanılması ile ilgili veriler değerlendirilmiştir.

Hadım Hafız Ahmed Pasha, originally of Albanian descent, has been brought upin Ottoman Palace and occupied high rank official posts. Soon after the dismissalfrom the prefecture of Grand Vizirate (Sadaret Kaymakamlığı), a post of secondtenure, in 1604, he made a sacred visit to Qa’be and resigned from his office. Hedied in 1613 in Ä°stanbul. He is known to have founded several religious foundationsin Egypt, Cyprus, Rhodes, Bosnia, Elbasan, Prevadi, Hamid, Mikhaliç, Brusa,Scutari, Galata and Ä°stanbul. In one of the charters of his waqfs dated back to 1014A. H. (1605-1606), he provides detailed information about the waqf institutions,the stuff to be imployed therein, the wages to be paid, the sources of income endowedas a waqf property and the sectors of expenditure. His waqfs in Egypt, in particular,are a sign of the sensitivity to meeting the needs of the pilgrims. In the charter of thewaqf, he as endower instructs that the pilgims should be served water and the waterwells should be kept clean. But the waqf should also transfer some portion of itsincome to other charitable lodges and the stuff emloyed therein. Thus he managed tocontribute both to the supply of water in the region and the continuity of the servicesof religious institutions.This research, basing on waqf charters and the archival material consisting ofvarious book and document collections, tells about the waqfs in Bulak, Han-ı Halil,ReÅŸid, Aris and other areas of Egypt. It also deals with the landed and real property,which is endowed as a waqf and essential for the continuation of the services, andevaluates the data on the uses of the waqf income.