NECÂTÎ BEY’İN ŞİİR ANLAYIŞI
UNDERSTANDING OF NECATİ BEY’S POETRY

Klâsik Türk ÅŸiirinin poetikasının bir bütün hâlinde tespitine yönelik
çalışmalara malzeme ve de katkı saÄŸlamak amacıyla hazırladığımız bu
çalışmada, Necâtî Bey’in dîvânından hareketle dile getirdikleri çerçevesinde
ÅŸiirden ne anladığı, ÅŸiire yüklediÄŸi anlamlar, ÅŸiir karşılığında kullandığı
kelimeler, ÅŸiiri için yaptığı benzetmeler, ÅŸiirinin vasıfları, özellikleri, konuları,
iÅŸlevleri, ÅŸiire ve ÅŸiirine dâir yaptığı diÄŸer deÄŸerlendirmeler, kısaca poetikasının
önemli bir bölümünü oluÅŸturan ÅŸiir anlayışı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Necâtî, dîvânında en fazla ÅŸiir kelimesini tercih etmiÅŸ, onun yerine ayrıca
elfâz, gazel, kelâm, nazm, söz, suhan vb. kelimeleri kullanmıştır. Kendi
ÅŸiirlerini, aynı zamanda birer poetik terim olan âb-dâr, garrâ, rûÅŸen, selîs, tâze
vb. kelimelerle vasıflandırmış, onları ayrıca âb-ı hayât, akarsu, bahr, cennet
yiyeceÄŸi, dür, gevher, lü’lü, fidan, servi, ÅŸeker, Hz. Yusuf vb. unsurlara
benzetmiÅŸtir. Åžiirlerinin hâkim konusu sevgili ve onun güzellik unsurlarının
vasfedilmesi olan Necâtî’ye göre ÅŸiir, sevgilinin dudağı vb. güzellik unsurları
vasfında yazılmalı, bir içim su gibi tatlı ve akıcı, büyüleyici, hatta mûcizevî
özellikte olmalıdır. Yine ona göre ÅŸiir aynı zamanda güzel bir hat ve doÄŸru bir
imlâ ile yazılmalı, ÅŸiirden anlayan nitelikli okuyucuya sunulmalı; bilgisiz, kötü
kâtiplere yazdırılmamalı, ÅŸiirden anlamayan kiÅŸilere ise asla sunulmamalıdır.
YaÅŸadığı dönemde “melikü’ÅŸ-ÅŸuarâ” olarak anılan Necâtî’nin, klâsik ÅŸiir
geleneÄŸinin aynı zamanda kurucu ÅŸairlerinden, klâsik ÅŸiirin tam olarak
baÅŸladığı bir devrede eser veren isimlerinden biri olması da onun poetik görüÅŸ,
deÄŸerlendirme ve tenkitlerini daha anlamlı ve önemli kılmaktadır.

The purpose of this study is to contribute to the studies that would establish thepoetics of Classical Turkish Poetry as a whole by providing material. In this work,the Necati Beg’s Divan is used as the primal source to identify the frameworks of hispoetry, his understanding of poetry, the metaphors that he used, the qualities of hispoems, his subjects, his assessments about his own poetry and poetry in general.Necati mostly preferred to use the term “poetry” along with the terms, elfâz, gazal,nazm, kelam, suhan etc. He also characterized his poems as “âb-dâr”,“garrâ”,“ruÅŸen”, “selîs”, “taze” and likened them to “âb-ı hayât”, “akarsu”, “bahr”, “cennetyiyeceÄŸi”, “dür”, “gevher”, “fidan”, “servi”, “ÅŸeker”, “Yusuf”, etc. that are also poeticterms. The dominant themes of his poems are the beloved and the depiction of thebeloved’s beauty. According to Necati, poetry must be written as beautiful as thebeloved; it must be sweet and smooth as water, charming and miraculous. The poetrymust also be written with good chaligraphy and correct spelling; poems must berepreseted exclusively to the qualified reader; and poets must not have unqualied clerkswrite them.Necati who is known as “melikü’ÅŸ-ÅŸuarâ” (the sultan of the poets) in his period,being also one of the founding poets of the classical poetry makes his opinions andcritisisms about poetry, his poetic evaluations valuable and important for us.