İSTANBUL SARRAFLARI (1691-1835)
Istanbul’s Moneychangers

Osmanlı iktisadi sisteminin vazgeçilmez aktörlerinden olan sarraflar zümresi içinde
İstanbul sarraflarının hususi bir yeri vardı. Faaliyetleri para ve finans sistemini doğrudan
etkilediği için kontrol altında tutulmaları gerekiyordu. Bu nedenle XVII. yüzyıl sonlarında
gedik verilerek düzenli bir teşkilat altında toplanmışlardı. Başlangıçta on iki olan
sayıları zaman içinde artış göstermişti. Gedik alan kişiler arasında Müslüman neredeyse
hiç yokken, gayrimüslim Ermeniler büyük bir ağırlığa sahipti. Sarraflar faaliyetlerini
İstanbul'un ana ticaret bölgesi olan Kapalıçarşı ve civarındaki hanlarda sürdürüyorlardı.
Bu makalede İstanbul sarraflarının teşkilatı, devletle ilişkileri, etnik ve dini yapıları ile
İstanbul içindeki yerleşimleri ele alınacak, konuyla ilgili yapılacak değerlendirmeleri
destekleyecek mahiyette bazı belgeler makalenin eklerinde okuyucuların istifadesine
sunulacaktır. Bu belgelerin en önemlileri, sarraf teşkilatına 1691-1835 yılları arasında
yapılan ve toplam sayısı on dördü bulan müdahaleler sonucunda hazırlanmış listelerdir.
Söz konusu listeler sayesinde yaklaşık bir buçuk asırlık devrede İstanbul sarraflarının
kimlikleri, faaliyet bölgeleri, sayıları ve pek çok husus ortaya çıkmaktadır.

İstanbul sarrafs had a distinctive place among the coterie of sarrafs who are theindispensable actors of Ottoman economic system. Since their activities had a directeffect on monetary and financial system, they had to be kept under controlpermanently. Therefore, they were grouped under a systematic organization in lateXVII. century by giving gedik. The number of them which was twelve initiallyincreased after a while. There were almost no muslim among them who took gedik,but non-muslim Armenians had a great dominance. Sarrafs were maintaining theircommercial activities in Grand Bazaar and in the other khans in that region wherewas the main trade center of İstanbul. In this paper, I will focus on these sarrafs’organization, relations with the state, ethnical and religious structure and location inthe city. Furthermore, I will offer some documents to reader in the supplements of thearticle supporting my evaluations about the issue. The most important ones amongthese documents are the lists prepared as a result of 14 interventions made to SarrafGuild between the years 1691-1835. These sarrafs’ identity, their districts ofactivity and the numbers of them and many other points become clear through thesedocuments.