16. YÜZYILDA NİKSAR’DA TIMARLI SİPAHİLER
“THE TIMARLI SIPAHI IN NIKSAR IN THE SIXTEENTH CENTURY”

Osmanlı Devleti’nin askerî ve ekonomik gücünün temelini tımar sistemi, tımar
sisteminin en önemli güç kaynağını ise tımarlı sipahiler oluşturmaktadır. Çünkü
sistemin işleyiş mekanizmasında tımarın intikali ve tevcihatı sipahiler üzerinden
gerçekleşmektedir. Bu sebeple Osmanlı devlet mekanizmasının askerî, idarî ve malî
temelini oluşturan yapı taşlarından biri olan tımar sisteminin de en önemli dişlisi
“tımarlı sipahiler”dir. Çalışmamızda “Osmanlı’da tımarlı sipahi olmak” hususu
yöre temelli ele alınmakta ve tımarlı sipahilerin, tımara hak kazanma ve tımarını
kaybetme süreci tahlil edilerek bir yörede ya da bölgedeki tımarlı sipahilerin profili
ortaya çıkarılmaya çalışılmaktadır.
Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nde 16. yüzyılda Sivas sancağına bağlı Niksar
nahiyesindeki tımar ve zeamet sahipleri, tımar tevcih prosedürü üzerinden ele
alınmıştır. Yüzyıl boyunca tutulmuş olan Tımar ve Zeamet Ruznamçe Defterleri
(Osmanlı Arşivi Defterhâne-i Âmire kataloğunda yer alan) kaynak alınarak 16.
yüzyılda Niksar’daki tımarın intikali ve tevcihi hususu tımar almaya hak kazanan
ve tımarını kaybeden sipahiler, memur oldukları seferler ile gösterdikleri yararlılık
ve yoldaşlıklar çerçevesinde ortaya konulmaya çalışılacaktır.

The underlying factor for the strength of the Ottoman military and economy wasthe timar system, and the timarli sipahis (timariots) were the power source in theoperation of this system because the transfer and granting of the timar wereorganized through sipahis. Thus, timarli sipahis were the key to the timar system,which was one of the building blocks of the militaristic, administrative, andeconomic structure of the Ottoman state mechanism.This study approaches the question of "being a timariot in the Ottoman State" byusing region-based data, and a profile of timariots in a region will be presented byanalyzing the process of granting, distribution, and cancellation of timars.In this study, timar and zeamet holders are examined through the procedure oftimar administration in Niksar district of Sivas sancak in the sixteenth centuryOttoman State. The timar system in Niksar- the process of qualifying to be a timarholder, the bureaucratic procedures and economy of the timar, the responsibilities ofthe timar holder, and the reasons and outcomes of losing the timar- will be presentedbased on the information gathered from the Timar and Zeamet Ruznamçe Registers.These registers are found in the reserve of Başbakanlık Devlet Arşivleri GenelMüdürlüğü Osmanlı Arşivi Katalogu Defterhane-i Amire (General Directorate ofPrime Ministry State Archives Catalogue of Ottoman Archive Defterhane-i Amire)and were kept for a century