NECÂTÎ BEY’İN ŞİİR ANLAYIŞI
UNDERSTANDING OF NECATİ BEY’S POETRY


Necâtî, dîvânında en fazla şiir kelimesini tercih etmiş, onun yerine ayrıca elfâz, gazel, kelâm, nazm, söz, suhan vb. kelimeleri kullanmıştır.

Klâsik Türk şiirinin poetikasının bir bütün hâlinde tespitine yönelik
çalışmalara malzeme ve de katkı sağlamak amacıyla hazırladığımız bu
çalışmada, Necâtî Bey’in dîvânından hareketle dile getirdikleri çerçevesinde
şiirden ne anladığı, şiire yüklediği anlamlar, şiir karşılığında kullandığı
kelimeler, şiiri için yaptığı benzetmeler, şiirinin vasıfları, özellikleri, konuları,
işlevleri, şiire ve şiirine dâir yaptığı diğer değerlendirmeler, kısaca poetikasının
önemli bir bölümünü oluşturan şiir anlayışı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Necâtî, dîvânında en fazla şiir kelimesini tercih etmiş, onun yerine ayrıca
elfâz, gazel, kelâm, nazm, söz, suhan vb. kelimeleri kullanmıştır. Kendi
şiirlerini, aynı zamanda birer poetik terim olan âb-dâr, garrâ, rûşen, selîs, tâze
vb. kelimelerle vasıflandırmış, onları ayrıca âb-ı hayât, akarsu, bahr, cennet
yiyeceği, dür, gevher, lü’lü, fidan, servi, şeker, Hz. Yusuf vb. unsurlara
benzetmiştir. Şiirlerinin hâkim konusu sevgili ve onun güzellik unsurlarının
vasfedilmesi olan Necâtî’ye göre şiir, sevgilinin dudağı vb. güzellik unsurları
vasfında yazılmalı, bir içim su gibi tatlı ve akıcı, büyüleyici, hatta mûcizevî
özellikte olmalıdır. Yine ona göre şiir aynı zamanda güzel bir hat ve doğru bir
imlâ ile yazılmalı, şiirden anlayan nitelikli okuyucuya sunulmalı; bilgisiz, kötü
kâtiplere yazdırılmamalı, şiirden anlamayan kişilere ise asla sunulmamalıdır.
Yaşadığı dönemde “melikü’ş-şuarâ” olarak anılan Necâtî’nin, klâsik şiir
geleneğinin aynı zamanda kurucu şairlerinden, klâsik şiirin tam olarak
başladığı bir devrede eser veren isimlerinden biri olması da onun poetik görüş,
değerlendirme ve tenkitlerini daha anlamlı ve önemli kılmaktadır.


Etiketler »  

Abstract
The purpose of this study is to contribute to the studies that would establish thepoetics of Classical Turkish Poetry as a whole by providing material. In this work,the Necati Beg’s Divan is used as the primal source to identify the frameworks of hispoetry, his understanding of poetry, the metaphors that he used, the qualities of hispoems, his subjects, his assessments about his own poetry and poetry in general.Necati mostly preferred to use the term “poetry” along with the terms, elfâz, gazal,nazm, kelam, suhan etc. He also characterized his poems as “âb-dâr”,“garrâ”,“ruşen”, “selîs”, “taze” and likened them to “âb-ı hayât”, “akarsu”, “bahr”, “cennetyiyeceği”, “dür”, “gevher”, “fidan”, “servi”, “şeker”, “Yusuf”, etc. that are also poeticterms. The dominant themes of his poems are the beloved and the depiction of thebeloved’s beauty. According to Necati, poetry must be written as beautiful as thebeloved; it must be sweet and smooth as water, charming and miraculous. The poetrymust also be written with good chaligraphy and correct spelling; poems must berepreseted exclusively to the qualified reader; and poets must not have unqualied clerkswrite them.Necati who is known as “melikü’ş-şuarâ” (the sultan of the poets) in his period,being also one of the founding poets of the classical poetry makes his opinions andcritisisms about poetry, his poetic evaluations valuable and important for us.

Keywords »