Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi > TKİ Dergisi |

NECÂTÎ BEY’İN ŞAİR ANLAYIŞI
THE NOTION OF POET IN NECATI BEY’S POEMS


Bu çalışmada, Necâtî Bey’in şair karşılığında kullandığı kelimeler, ilgili tamlamalar; şairden ne anladığı, şaire yüklediği anlamlar; bilhassa şairliğinin özellikleri ile yine kendi şairliği üzerine yaptığı teşbih ve tespitler; şairi yazdırtan, teşvik eden etkenler; şikâyet ettiği hususlar, diğer şairlere bakışı, kısaca poetik değerlendirmelerinin önemli bir bölümünü oluşturan şair anlayışı ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Bu çalışmada, Necâtî Bey’in şair karşılığında kullandığı kelimeler, ilgili tamlamalar; şairden ne anladığı, şaire yüklediği anlamlar; bilhassa şairliğinin özellikleri ile yine kendi şairliği üzerine yaptığı teşbih ve tespitler; şairi yazdırtan, teşvik eden etkenler; şikâyet ettiği hususlar, diğer şairlere bakışı, kısaca poetik değerlendirmelerinin önemli bir bölümünü oluşturan şair anlayışı ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Necâtî, dîvânında en fazla şair kelimesini tercih etmiş, onun yerine aynı zamanda “ashâb-ı nazm, ehl-i nazm, ehl-i suhan, suhan-gû, suhan-ver” vb. kelime ve tamlamaları kullanmıştır. Necâtî’ye göre gerçek veya iyi şair olabilmek için her şeyden önce Allah vergisi bir yeteneğe sahip olunmalı; ayrıca aşkı üstat edinmeli, yeni ve özgün sözler söyleyebilecek güçte bilgi ve donanıma sahip olunmalıdır.

Necâtî’nin şiirlerinde de şair denilince ilki kendi şairliği, ikincisi ise diğer şairler olmak üzere, esasen iki temel ve farklı gruptan söz edildiği görülmektedir. O, şairliğinin ve kişiliğinin özellikleri arasında âciz olmak, alçak ve hassas bir gönle sahip bulunmak, çok erken yaşta şiire başlamak, eşi benzeri olmamak, kalemi inciler saçmak, yeni bir tarza, tatlı bir dile, son derece güçlü bir zihne sahip olmak; hatta uyanık, kurnaz ve yalancı olmak gibi birçok özelliğe yer vermiştir.

Necâtî, şair veya şairliği için ise “pâdişah/sultan, bülbül, gavvâs, tûtî” vb. benzetmelerde bulunmuş; bilhassa beğendiği, değer verdiği şairleri hem ismen anmak, hem de belli vasıflarını dile getirmek; beğenmediği ve eleştirdiklerini ise daha ziyâde genel özelliklerine değinmek sûretiyle anmıştır. Kaynaklarda “melikü’ş-şuarâ” olarak anılması ve aynı zamanda klâsik şiir geleneğinin kurucu isimlerinden biri kabul edilmesi de Necâtî’nin şair/şairliği üzerine dile getirdiği poetik görüş, değerlendirme ve tenkitlerini hayli anlamlı ve önemli kılmaktadır.


Etiketler »  

Abstract
In this study, I tried to present the words and phrases Necati Bey used to mean “poet”,what he understood when he used the word poet, the meaning he attributed to the wordpoet, especially the characteristics of his poetry, his similes, determinations andevaluations about his own poetry, the factors that caused and encouraged a poet to writepoems, the issues that he complained about, his views on other poets, in brief, hisunderstanding of poetry that forms an important part of his poetic evaluations.In his divan, Necati preferred the word poet more than others but he also used thefollowing phrases and similar ones: “ashâb-ı nazm (companions of verse), ehl-i nazm(people of verse), ehl-i suhan (people of words), suhan-gû (utterer of words), suhanver(fluent speaker)”. According to Necâtî, it is necessary to have an innate talent, toaccept love as one’s teacher and to have enough knowledge and information to be ableto say new and original things in order to be a real or good poet.It is seen that two basic different groups are mentioned when the word poet is inquestion in Necâtî’s poems: he himself as a poet and other poets. Necati describes someof his characteristics as a poet and his personality as follows: He is weak; he has amodest and sensitive heart; he started to write poems at a very young age; he is veryfamous; he is a unique poet; his pen emits pearls; he has a new style; he is smoothtongued;he is a liar; his mind is very strong, alert and cunning.Necati likened himself and his poetry to a sultan, nightingale, pear diver, parrot, etc.He mentioned the poets that he liked and appreciated by citing their names and certaincharacteristics of them; he mentioned the poets that he disliked and criticized by citingtheir general characteristics only.That he is mentioned as “the king of poets” in resources and that he is accepted as oneof the founders of the tradition of classical poetry make the poetic views, evaluationsand critiques of Necati on poets and poetry very significant.

Keywords »