MAZMUNUN YOLCULUĞU
JOURNEY OF “MAZMUN

Kurumsal ve mektepli klasik edebiyat araştırmacılığından bugüne kadar
adından en çok bahsettiğimiz terim ya da kavramların başında “mazmun”
olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Özellikle divanlar ve tezkirelerde örnek
beyitler ve tanım sayılacak ifadelerden mazmunun terimleşme süreci izlenmeye
çalışıldı. Konu üzerinde çalışan Cumhuriyet dönemi araştırmacılarının yaptığı
tanımların ve verdiği örneklerin değerlendirilmesi sonucunda mazmunun bugün
için hak ettiği adlandırmaya henüz kavuşmamış olduğu görülmüştür. Farklı
dönemlerde ve farklı coğrafyalarda, üzerinde uzlaşılmış manifestolar çevresinde
şekillenmeyen, nazirelerle uyum sağlayarak yeniyi üretirken eskiye bağlı kalmaya
çalışan klasik şair, mana ve mazmun ilişkisinde tutarlı davranmamıştır.
Birinin diğerinin yerini karşıladığı durumlara sıklıkla rastlanmakta ise de
mana, şiirde estetiği ve lirizmi hazırlayan bütün içyapıları kapsayan temel bir
amaç olarak algılanmıştır. Tüm zamanlarda yolculuk, hep daha güzele yöneldiği
için şiir söz konusu olduğunda da lafızla oluşan biçimsel estetiklerin evrimi
sonucu, simge ya da semboller diline ve daha sonra da daha kesif bir estetik öğe
olan imgelerden oluşan soyut bir iç disipline ulaşılmıştır. Klasik edebiyat da söz
odağında, daha çok içe dönük, manaya, zihinsel olana, çağrışıma ve imaya
yönelik imgesel anlatısını oluşturmuştur. Çağdaş edebiyat bilimi estetik araçlarının
da yardımı ile klasik dönem şairlerinin ve araştırmacılarının verdikleri
örnekler üzerinden mazmunun imge karşılığı işlev gören ve kimi şairler elinde
üç boyutlu bir manzaraya dönüşen tablolar olduğu anlatılmaya çalışılmıştır.

From corporate and scholar researches of classical literature that are done in the pasttill today, it wouldn’t be wrong to say that “mazmun” comes in the first place to bementioned when any other terms and concepts are considered. Especially from divansand tezkires, mazmun’s process of becoming a term is tried to be followed. Afterevaluating the definitions that are made and the examples that were given by theresearchers of the Republic period who worked on the subject, it appeared thatmetaphor hasn’t reached the correct naming that it deserves. The classical poet didn’tbehave consistently in relation to the meaning and the metaphor. Although the casesthat they replaced each other are often met, the meaning is perceived as the maincause that comprehends the entire internal structure which prepares aesthetics and thelyricism of the poetry. For the journey always heads for the better, the poetry as aresult of the evolution of the formal aesthetics that were made with words firstlyreached the symbolic language and then an internal discipline that consists of theimages which are denser aesthetic elements. Classic literature created an imaginativenarrative which is more introverted, connotative and implicative by focusing on theword. With the help of the instruments of the contemporary literary science and theexamples that are provided by both the poets of the classic period and the researchers,it is tried to be told that metaphor functions as the image, and it is used to turn theirpoems into three dimensional tableaus by some poets.