1078 (1667-1668) Tarihli Rumeli Kadılık Rütbeleri Düzenlemesine Dair Yeni Bir Kadı Mecmuası
A NEW QÂDI MANUSCRIPT ABOUT TITLE ARRANGEMENT OF RUMELIAN JUDGESHİP DATED 1078 HİJRİ (1667-1668)

Bu makalede, bir kadı mecmuasından hareketle, kadılık mesleği ve Rumeli kazalarının 1078 (1667-1668) tarihli rütbeleri incelenmiştir. Bu noktada; bu mecmuadan hareketle kadı mecmualarıın ne olduğu, kadılık mesleği hakkında verdiği bilgiler ve en önemlisi de içinde yer alan Rumeli kadılıklarının rütbelerine ilişkin en erken tarihli listeden hareketle Osmanlı kadılık müessesesinin, en alt kademeden en üst kademeye hiyerarşik basamakları değerlendirilmiştir. Bu bağlamda kadılık rütbesinin ne olduğu, kazaların niçin rütbelere göre tanzim edildiği, bu kazaların rütbeler içerisindeki sayısal dağılımı, kadıların meslek kariyerlerinin bu rütbelerle bağı ve bunun ilmiye sınıfı içindeki etkileri gibi sorulara cevap aranmıştır. Ayrıca daha önce M. Kemal Özergin tarafından neşredilen ve 1078 (1667-1168) tarihli nüsha ile içindeki kayıtlardan XVII. yüzyılın son çeyreğinde yazılmış olduğu anlaşılan ve tarafımızdan yayımlanan Osmanlı Arşivi Kamil Kepeci kataloğuna kayıtlı başka bir nüsha ile karşılaştırma yapılmıştır. Böylece nüshalar arasındaki benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulmuştur. Kadılık müessesesinde uygulanan bu rütbe sistemi sayesinde, kadılar alt rütbedeki kadılıklardan kademe kademe ilerleyerek üst rütbelere ulaşmışlardır. Böylece bu rütbe uygulaması aynı zamanda kadılık kariyerinin de meslek içindeki ilerleme serüvenini göstermektedir.

In this article, the profession of judgeship and the titles used for the judges (qâdi) which are dated to 1078 (H.E.1667-1668) of Rumelia towns are analysed according to a qâdi manuscript.  At this point, answers were given to questions such as what the title of judgeship is, why the towns (qadâ) arranged according to the titles, the numerical distribution of these towns in titles, the titles and relationship of the qâdis’ careers and their effects within the ilmiye (educated group). In addition to this, a copy which was previously published by M. Kemal Özergin and thought to be dated 1078 (1667-1168) was compared with another copy of the Ottoman Archive, Kamil Kepeci catalog, which was understood to have been written in the last quarter of the 17thth century and was published by us. Thus, the similarities and differences between the copies were revealed. Thanks to this title system applied in the establishment of judgeship, the qâdis advances gradually from the lower titles to the highest titles. Thus, this title application also shows progress of the judgeship career.