XVIII. YÜZYIL MUTASAVVIF ŞAİRLERİNDEN FAHRÎ AHMED VE ELİF-NAME ŞERHİ
A 18TH CENTURY SOUFI POET FAKHRI AHMAD AND HIS COMMENTARY ON AN ALIF-NAMA


Türk edebiyatında değişik şekillerde pekçok örneği görülen elif-nameler; aruz ya da hece ile kaside, gazel, mesnevî, müseddes, dörtlük gibi nazım biçimleriyle kaleme alınmış, çoğunlukla dinî-tasavvufî ve didaktik konulu, özellikle “elif-name” başlığının kullanıldığı manzumelerdir.

Türk edebiyatında değişik şekillerde pekçok örneği görülen elif-nameler;
aruz ya da hece ile kaside, gazel, mesnevî, müseddes, dörtlük gibi nazım
biçimleriyle kaleme alınmış, çoğunlukla dinî-tasavvufî ve didaktik konulu,
özellikle “elif-name” başlığının kullanıldığı manzumelerdir. Genellikle
muvaşşah sanatında olduğu gibi Arap harflerinin mısra başlarında alt alta
sıralanması biçiminde oluşturulurlar. Bu makalenin konusu XVIII. Yüzyıl
mutasavvıf-şairlerinden Fahrî Ahmed’in Elif-name Şerhi’dir. Fahrî, eserinde
Nesib adlı dervişinin elif-namesini şerh eder. Nesib’in elif-namesinde
harfler alt alta sıralanmaz, mısra içinde yer alırlar. Fahrî, elif-nameyi
tasavvuf çerçevesinde yorumlar, buna göre her harfin tasavvufî bir manası
vardır. Fahrî Ahmed’in eseri, bu konuda yazılmış şimdilik bilinen tek
şerhdir. Çalışmada harflerin tasavvufî manaları ve ibareler tahlil yöntemi ile
tespit edildi ve eserin çevriyazılı metni verildi.


Etiketler »  

Abstract
Alif-namas are poems written by the prosody of the classical Arabic tradition orsyllabic meter within different forms like qasida, ghazal, masnawi, musaddas, andquatrain in Turkish poetry. There are number of samples of these poems from 14th to18th Centuries. In these verses the name “alif-name” is particularly used. Arabic lettersfrom Alif to Yâ are arranged in an order one under the other such acrostic speech at first.This article discusses a soufi poet Fakhri Ahmad (d. 1799) and his commentary on analif-nama written by Dervish Nesib. Nesib’s poem is different from others, becauseArabic letters are used with names in the center of every line in this poem, not at thehead of series like other samples. Fakhri explains it within the frame of Jalwatiya order.In his opinion every letters have a meaning from soufi terminology. It proves thatFakhri’s treatise is alone on this matter. This article analyses these soufi terms and givestexts with transcription letters.

Keywords »