Eski belâgat kitaplarında şiirin yapı özelliğini belirten sınırlı sayıda terimin dışında, klâsik Türk şiiri tenkid terminolojisi henüz oluşmamıştır. Şiirler hakkında verilen hükümler “rengîn, rakîk, muhayyel, pür-me’ânî, garrâ, güşâde, latîf, şîrin, revân-bahş, rekîk, mevzûn, belîğ, fasîh, selîs...” gibi, kimi genel dilden alınan ödünç kelime ve terkiplerdir. Tezkire ve dîvanlarda yer alan bu kelimelerle değerlendirilen klâsik şiirin modern mânâda bir tenkid terminolojisi birikimine ihtiyacı vardır. Tezkire yazarlarının ve şâirlerinin kullandığı değerlendirme kelimeleri, terminolojik anlam zenginliği ile işlenip kullanılmalıdır. Klâsik şiiri değerlendirme kelimelerinden birisi, âb-dâr’dır. Farsça bir terkip olan ifâde, sözlüklerde, “sulu, ıslak, kaliteli su; parlak, latîf, tâze, hoş, güzel; hayat verici öz, yeşil ve bereketli bitki; akıcı, nükteli” gibi anlamlarla yer alır. Şiirlerde âb-dâr, kılıç ve inci’nin sıfatı olarak gerçek anlamda, şiir için ise, yeni, tâze, parlak, güzel, çarpıcı anlamlarını da ihtivâ eden orijinal (özgün) anlamlarıyla kullanılmıştır. Tezkire yazarları da, bir şiiri veyâ şâiri değerlendirirken âb-dâr’ı bu anlamda kullanmışlardır.
Klâsik Türk Şiiri Tenkid Terminolojisi ve
Critical therminology of Classical Turkish Poetry
Tezkire ve dîvanlarda yer alan bu kelimelerle değerlendirilen klâsik şiirin modern mânâda bir tenkid terminolojisi birikimine ihtiyacı vardır. Tezkire yazarlarının ve şâirlerinin kullandığı değerlendirme kelimeleri, terminolojik anlam zenginliği ile işlenip kullanılmalıdır.
Etiketler »
Abstract
In the old books on rhetoric, terminology of classical Turkish poems hasn't been formed yet excluding limited term which describes structure of poems. Determinations of poems such as “rengîn, rakîk, muhayyel, pür-me'ânî, garrâ, güşâde, latîf, şîrin, revânbahş, rekîk, belîğ, fasîh, selîs...” and some have been borrowed from daily language. Classical poem needs a modern criticisizm on terminology which is already being evaluated with these words found in Tezkires and Dîvans. Evaluating words used by Tezkire writers and poets must be put into use and processed together with their reflections in meaning of classical poem.
One of the evaluating words of classical poem is âb-dâr. It's a Farsian compound and its meaning in the dictionary is “watery, wet, quality water, bright, fine, beautiful, lifegiving essence, green and abundant plant, fluent, humorous”.
In the poems, âb-dâr is used in its actual meaning as sword and pearl, but in poems it is used in original meaning which meant “new, fresh, bright, beautiful, striking, original.
Keywords »
İlgili Haberler