OSMANLI’DA KİMSESİZ DEFİNLERİ: XVIII. YÜZYILDA ÜSKÜDAR ÖRNEĞİ
“ORPHAN BURIALS IN THE OTTOMAN EMPIRE: THE CASE OF USKUDAR IN THE XVIIITH CENTURY”

Bu makale, Osmanlı’da kimsesizlerin nasıl defnedildiklerine
odaklanmaktadır. Dönem olarak XVIII. yüzyıl, mekân olarak ise Üsküdar
seçilmiştir. Araştırmanın temel kaynağını Cumhurbaşkanlığı Devlet
Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’nde yer alan belge ve defter serileri ile
kadı sicilleri teşkil etmektedir. Konuyla doğrudan ilgisinden dolayı öncelikle
kimsesiz mallarının tasarruf hakkına sahip olan beytülmâl birimlerinin
mahiyeti incelenmiştir. Ardından çalışmanın mekânsal kapsamını oluşturan
Üsküdar’a ait beytülmâl gelirlerinin hangi kurum ve kişiler tarafından
tasarruf edildiği tespit edilmiştir. Üsküdar’da beytülmâl gelirlerine ait
sınırların belirlenmesinin ardından bu hudutlar dahilinde kimsesiz
definlerinin nasıl icra edildiği konusu üzerinde durulmuştur. Bu çerçevede;
Üsküdar’ın yalnız olarak vefat eden insanları kimlerdi? Kimsesizler
öldüklerinde bunların cenazelerine kimler sahip çıkıyordu? Yılda ortalama
kaç kimsesiz vefat ediyordu? Bu insanların cenaze masrafları nasıl finanse
ediliyor ve kimler eliyle defnediliyorlardı? sorularına cevap aranmıştır. Tespit
edilebilen ölüm sayıları, vefat yerleri ve defin masraflarına ilişkin istatistik
veriler de çıkarılmıştır. Ayrıca göç ve salgın hastalıklar ile ölüm oranları
arasındaki ilişkiler de tespit edilmeye çalışılmıştır.

This study is based on how the orphans were buried in the Ottoman Empire byfocusing on XVIIIth century Üsküdar example. The main source of this study is thedocuments and notebooks in the Presidency Ottoman Archive and the OttomanCourt Records. In this context, firstly the character of the state treasury units whohad the right of action for the orphan’s properties was examined. Then, whichindividuals and institutions dominated Üsküdar’s treasury revenues werediscovered. After determining the scope of treasury incomes in Üsküdar, how theorphan burials were carried out within this context was examined. In this regard,these questions are tried to be answered, who were the orphans of Üsküdar, whoorganize their funerals, how many orphans died in a year, how the expenses werefinanced and who buried these people? The identified number of deaths, place ofdeath and funeral costs were given statistically. The connection between migrationand epidemic diseases and death rates are tried to be determined.