Abartı ve Gerçek Arasında Bir II Abdülhamid Dönemi Gazetecisi: MALÛMÂTÇI MEHMED (BABA) TAHİR
AN ABDÜLHAMIT II PERIOD JOURNALIST BETWEEN EXAGGERATION AND REALITY: MEHMED TAHIR

II. Abdülhamid dönemi basın hayatı, basın tarihimiz açısından henüz

hakkıyla anlaşılabilmiş değildir. Döneme ilişkin ilk kaynakların büyük bir

kısmının Abdülhamid’e muhalif aydınlar ya da elçilik vazifesiyle İstanbul’da

bulunan yabancılar tarafından kaleme alınmış olması dönemin gereği gibi

anlaşılmasını engellemektedir. Büyük oranda duygusal diyebileceğimiz hemen

hepsi belli oranda çelişkiler barındıran bu kaynaklar ancak eleştirel bir okuma

sonunda dönemin daha iyi anlaşılabilmesine hizmet edebilecek niteliktedir.

Bilhassa basın tarihimizin ilk şantajcısı olarak k.tü bir şöhrete sahip olan

Malûmâtçı Mehmet Tahir’in hayatı hakkında yazılanlarda Malûmâtçı Mehmet

Tahir üzerinden Abdülhamid dönemi matbuatı ile hesaplaşma gayretleri

açık biçimde sezilir. Baba Tahir’in hayatı ve faaliyetleri hakkında yazılan

sınırlı bilgiler kimi zaman birbiriyle çelişmekte ve bütünlük taşımamaktadır.

Malûmâtçı Mehmed Tahir’in hayatı, gazetecilik tarihimizde basın ve siyasi erk

ilişkisi, basın yoluyla yapılan şantajların mahiyeti, gazetecilik etiği ve II.

Abdülhamid dönemi matbuat hayatı konusunda çalışma yapanlar için çok

önemli veriler sunar. Bu makalemizde Mehmed Tahir’in hayatını, yayın

faaliyetlerini ve gazetecilik ahlakını tanıtarak bahsi geçen şahıs üzerinden II.

Abdülhamid dönemi basın hayatını değerlendireceğiz.

The press life of the Abdülhamid II era unfortunately hasn’t been analyzed or comprehended properly yet in terms of press history. The fact that majority of the first sources about the era had been written by opposing intellectuals or ambassadors living in İstanbul makes it difficult or prevents true understanding of the era. These sources, which can be considered as mainly emotional and containing contradictions to some extent, can serve a better understanding only after a critical reading. In particular in the writings about the life of Mehmet Tahir, who has a bad reputation as the first blackmailer of our press history, anyone can sense the writers’ endeavors of taking the revenge of the treatment of Abdülhamid to the press. The limited writings about the life of Mehmet Tahir and his activities sometimes contradict with each other and they don’t introduce completeness. However Mehmet Tahir’s life provides very important data for those who make research about the relation between the press and political power, the nature of blackmails by press, press ethics and the Abdülhamid II era press. In this article by introducing Mehmed Tahir's life, publishing activities and his conception of press ethics, the press life of the Abdülhamid II era is evaluated.