AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR
AGOP KÖÇEOĞLU: WHAT CAN WE LEARN FROM AN ESTATE RECORD OF AN OTTOMAN SARRAF

Bu çalışma bir esnaf grubu olarak sarraflar, sarrafların girdikleri parasal ilişkiler ve prosedürlerden ziyade, 19. yüzyılda Osmanlı sultanlarına, valide sultanlara, hanedan ve saray mensuplarına borç vermiş, onların yaşam standartlarını sürdürmeleri için gerekli lüks malları temin etmiş ve aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin ilk bankalarından birinin kurucuları arasında yer almış bir Galata bankeri olan Agop Köçeoğlu’nun terekesinden hareketle sarraflara ve sarraflığın oluşturduğu iktisadi ilişki ağlarına bakmayı amaçlamaktadır. Makalenin bir başka amacı da 19. yüzyıl Osmanlı para ve finans dünyasında hatırı sayılan bir sarrafın terekesinin, sarrafın sahip olduğu serveti yansıtıp yansıtmadığını tartışmaktır. Tereke kayıtları Osmanlı sosyal ve iktisadi hayatı hakkında çok değerli veriler içermektedir. Yüzyıllar önce yaşamış insanların sahip olduğu eşyaların bilgisine ulaşmak bilhassa maddi kültür ve tüketim konularına ilgi duyan araştırmacıyı heyecanlandırmaya yetiyor. Ancak bunlarla yetinmeyen iktisat tarihçilerinin tereke defterlerinden bir diğer beklentisi, ölen kişinin gelir düzeyi ve serveti hakkında fikir sahibi olmak. Tam da bu noktada elimizdeki sarraf terekesi gerçek serveti yansıtabilme kabiliyeti açısından ele alınmış, terekenin bize sunduğu parasal büyüklük ile sarrafın içinde bulunduğu ilişkiler ağının parasal büyüklüğü karşılaştırılmaya çalışılmıştır.

This article is a work on the sarraf institution and the economic relationships generated by sarrafs through estate registers. We will focus on the estate records of an Ottoman sarraf, Agop Köçeoğlu, who was a traditional sarraf with his credit-debt relations with Ottoman dynasty members. He also provided luxury goods to the dynasty to sustain their high living standards. On the other hand, he was one of the important entrepreneurs of the Ottoman modern banking system. Estate registers include essential data about the social and economic life of the Ottoman society. Obtaining information about the goods and properties of the people, who lived hundreds of years ago, is exciting for the researchers interested in material culture and consumption. But for economic historians estate registers are also crucial hints related to the level of accumulation of wealth in history. This article tries to analyze the estate records of Agop Köçeoğlu from this point of view. Are the estate records able to reflect the wealth of a decedent? In this example, we tried to compare the monetary size of the estate of Köçeoğlu with the monetary size of his credits and debts.