SÖZLÜKÇÜLÜK TARİHİMİZE YENİ BİR HALKA veya KARAHİSÂRÎ’NİN YOK SAYILAN ESERİ: AHTERÎ-Yİ SAGÎR
A NEW RING TO OUR LEXICOGRAPHICAL HISTORY OR AN IGNORED WORK OF KARAHISÂRÎ: AHTERÎ-Yİ SAGÎR

Bu makale, Amasya Beyazıt İl Halk Kütüphanesi’nde bulunan bir sözlük mecmuasında yer alan Ahterî-yi Sagîr’den hareketle, Mustafa Karahisârî’nin Ahterî-yi Kebîr isimli meşhur Arapça-Türkçe sözlüğü dışında Ahterî-yi Sagîr isimli başka bir Arapça-Türkçe sözlüğünün olup olmadığı sorusuna cevap aramak üzere yaptığımız çalışmanın sonucunu paylaşmak için hazırlanmıştır. Söz konusu mecmuada Ahterî-yi Sagîr ismiyle kayıtlı olan bu sözlüğün, bir yanlışlık sonucu mu bu isimle kaydedildiği şüphesiyle TDK tarafından yayımlanan Ahterî-yi Kebîr’le karşılaştırdığımızda ikisinin farklı sözlükler olduğunun tespit edilmesi sonucunda biyografik kaynaklara müracaat edilmiştir. Hadâiku’l-Hakâyık Fî Tekmîleti’ş-Şakâyık, Keşfü’z- Zunûn ve Kâmûsu’l-A’lâm gibi klasik kaynaklarda varlığı haber verilen bu sözlüğün var olma ihtimalinin Ahterî-yi Kebîr hakkındaki DİA maddesinde ve sözlüğün TDK yayımında reddedildiği görülmektedir. Ancak yazma eser kütüphanelerinde yaptığımız araştırmalarda Ahterî-i Sagîr’in şimdilik 8 nüshası tespit edilmiştir. Bu 8 nüsha da birbirleriyle aynı olup Ahterî-yi Kebîr’den farklıdır. Yaptığımız araştırmalar sonucunda bu iki eserin Mustafa Karahisârî tarafından iki farklı Arapça-Türkçe sözlük olarak hazırlandığı neticesine ulaşılmıştır.

---

 

This study was taken by going to a book on a dictionary located in the Amasya Beyazıt Provincial Public Library. This article was prepared to share the results of our work in response to the question whether Mustafa Karahisârî would have another Arabic-Turkish dictionary which named Ahterî-yi Sagîr besides his famous Arabic-Turkish dictionary, Ahterî-yi Kebîr. We have found that there are two different dictionaries when we compare this dictionary, which is registered with the name Ahterî-yi Sagîr in the mecmua, with Ahterî-yi Kebîr published by TDK. Biopraphical sources have been applied to solve this problem and it is seen that the possibility of existence of this verbal existence which is known in the classical sources such as Hadâik al-Hakâyik Fî Tekmîleti'ş-Şakâyık, Keşfü'z-Zunûn and Kamusu'l-A'lâm is rejected in the article of DIA about the Ahterî-yi Kebîr and in the publication of the TDK. However, in the researches we have made in the manuscript libraries, 8 copies of Ahterî-i Sagîr have been identified. These 8 copies are identical to each other and are different from Ahterî-yi Kebîr. As a result of examinations we have made on Ahterî-yi Sagîr and Ahterî-yi Kebîr, we have come to the conclusion that these two works were preparedby Mustafa Karahisârî as two different Arabic-Turkish dictionaries.