Ahmet Hamdi Tanpınar (1901-1962), Türk edebiyatının ilk tarihçisi değildir. Ondan önce de edebiyat tarihleri yazılmıştır. Bunlar arasında özellikle M. Fuad Köprülü’nün (1890-1966) son hâlini 1926’da bulan Türk Edebiyatı Tarihi, metodu itibariyle dikkat çeker. Tanpınar’ın edebiyat tarihi ile Köprülü’nün edebiyat tarihi arasında metot ve konuya yaklaşım bakı- mından çok ciddi farklar vardır. Köprülü, edebî eserleri tarihî, siyasi ve top- lumsal şartları içerisinde görürken, Tanpınar bu çevresel şartların yanında estetik değerleriyle de ele alır. Bu tutumunda öznellikten kaçınmaz ve yer yer konu nesnesini bilimsel kişiliğinden çıkarak sanatçı öznelliğiyle değer- lendirir. Tanpınar, edebiyat tarihinin ön sözünde metodun şartların, kronoloji ve vesikaların ihmal edilmemesi kaydıyla konunun emrinde olduğunu söyler. Bu nedenle bir taraftan Hippolyte Taine (1828-1893) gibi çevresel şartlara odaklanan kuramcılara bağlanırken, diğer taraftan Ferdinand Brunetière’in (1849-1906) türlerin gelişimi kuramına ve Albert Thibaudet’nin (1874-1936) nesiller görüşüne başvurur. Bu bakımdan metot açısından onun Köprülü’nün aksine eklektik bir tutum geliştirdiği görülür. Böylece Köprülü, biraz da kullandığı metodun gereği olarak edebî metinlerde Türk milletinin tarih içindeki değişimini ararken Tanpınar’ın daha çok toplumun edebî zevkinde yaşanan değişimlere odaklandığı görülür.
TANPINAR’IN ON DOKUZUNCU ASIR TÜRK EDEBİYATI TARİHİ İLE KÖPRÜLÜ’NÜN TÜRK EDEBİYATI TARİHİ ÜZERİNE METODOLOJİK BİR KARŞILAŞTIRMA
A METHODOLOGICAL COMPARISON OF TANPINAR’S HISTORY OF 19TH CENTURY TURKISH LITERATURE AND KÖPRÜLÜ’S HISTORY OF TURKISH LITERATURE
Ahmet Hamdi Tanpınar (1901-1962), Türk edebiyatının ilk tarihçisi değildir. Ondan önce de edebiyat tarihleri yazılmıştır.
Etiketler »
Abstract
Ahmet Hamdi Tanpınar (1901-1962) is not the pioneer historian of Turkish literature as some other literature histories had been written before him. Among these, especially the work by M. Fuad Köprülü (1890-1966) entitled Türk Edebiyatı Tarihi [History of Turkish Litera- ture], which found its final draft in 1926, draws attention in terms of method. There are sig- nificant differences between literature history by Tanpınar and the one by Köprülü in terms of method and approachment to the subject. While Köprülü approaches literary works regarding their historical, political and social conditions, Tanpınar deals with them with their aesthetical worth besides the milieu. He does not avoid subjectivity in this attitude and sometimes criti- cizes his subject matter with an artist subjectivity digressing his academic personality. In the preface of his work, Tanpınar emphasizes that the method functions under the subject only if it does not neglect the conditions, chronology and documents. Therefore, while he adheres to the- oreticians such as Hippolyte Taine (1828-1893) who focuses on external conditions on one hand, on the other he applies to Ferdinand Brunetière’s (1849-1906) theory of genres and Al- bert Thibaudet’s (1874-1936) theory of generations. In this regard, it is observed that he devel- ops an eclectical attitude in terms of method contrary to Köprülü. Thus, while Köprülü searches the historical change of Turkish nation in literary texts, to a degree due to the method he uses, it is seen that Tanpınar mainly focuses on alterations had occurred in literary taste of the soci- ety.
Keywords »
