TARİHSEL TÜRK-RUS MÜCADELESİNİN ANITLAŞAN İKİ SEMBOLÜ: AYASTEFANOS VE KARS ANITLARI
TWO MONUMENTS OF THE HISTORICAL TURKISH-RUSSIAN STRUGGLE: SAN STEFANO AND KARS MONUMENTS

Bu çalışmada, 93 Harbi’nde Osmanlı Devleti’ne karşı kazandıkları parlak zafer anısına Ruslar tarafından Ayastefanos ve Kars’a dikilen zafer anıtları ele alınmıştır. Yapım aşamasından 1. Dünya Savaşı’nda Türkler tarafından yıkılmalarına kadar geçen tarihsel süreç içerisinde söz konusu anıtların Türk-Rus ilişkileri açısından taşıdıkları sembolik değerlerin tespit edilmesine çalışılmıştır. Rus zulüm ve tahakkümünün Osmanlı toprakları üzerindeki yayılmacı emellerinin birer sembolü olarak görülen anıtların, Ruslar karşısında alınan ağır yenilginin ezici etkisi altında bulunan Osmanlılar üzerinde yarattığı travmatik etkileri belirlenerek Rusya’ya karşı duyulan tarihsel kin ve nefreti körükleyici yanları analiz edilmiştir. Söz konusu kin ve nefretin 1. Dünya Savaşı yıllarında bir toplumsal patlama şeklinde açığa çıkarak her iki Rus anıtının da yıkılmasına yol açtığı görülmüştür. Böylece dikildiklerinde Rusya’nın Osmanlı Devleti üzerinde kurduğu düşmanca baskının sembolü olarak görülen anıtların yıkıldıkları sırada 93 Harbi yenilgisinin intikamını alma umuduna motivasyon kaynağı oldukları anlaşılmıştır.

In this study, the victory monuments erected by the Russians in San Stefano and Kars in memory of their brilliant victory against the Ottoman Empire in the ’93 War are discussed. During the historical process from the construction phase to the destruction by the Turks in the First World War, the symbolic values of these monuments in terms of Turkish-Russian relations have been tried to be determined. The traumatic effects of the monuments, which are seen as symbols of the expansionist ambitions of Russian oppression and domination on the Ottoman lands, on the Ottomans, who were under the crushing effect of the heavy defeat against the Russians, were determined and the effects of inciting historical animosity and hatred against Russia were analyzed. It has been observed that the aforementioned animosity and hatred emerged as a social explosion during the First World War, leading to the demolition of both Russian monuments. Thus, it was understood that the monuments, which were seen as the symbol of the hostile oppression Russia had established on the Ottoman State when they were erected, were a source of motivation in the hope of avenging the defeat of the ’93 War when they were demolished.