XVI. Asır Şairi Halîlî ve Şiirler
XVIth Century Poet Halîlî and His Poems

Klasik Türk edebiyatının önemli kaynakları arasında yer alan mecmualar,
bugüne kadar adından söz edilmemiş pek çok eser, müellif ve şairin gün yüzüne
çıkmasına vesile olmaktadır. XVI. asır şairlerinden Halîlî de yaşadığı dönem
kaynaklarında adı geçmeyen ve varlığından mecmualar vesilesiyle haberdar
olunan şairlerden biridir. Halîlî’nin şiirleri, XVII. asrın ortalarında tertip edilen
İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Reşid Efendi Koleksiyonu 850 numaralı
mecmua-i eşârda yer almaktadır. Biyografik ve bibliyografik kaynaklarda hayatı
ve eserlerine dair herhangi bir malumata rastlanmayan Halîlî hakkında
bildiklerimiz, şimdilik mezkûr mecmuada yer alan şiirlerindeki ipuçlarından
ibarettir. Söz konusu mecmuada toplam 17 şiiri bulunan Halîlî’nin, XVI. asrın
tanınmış şairlerinden Yetîmî, Bâkî, Derzi-zâde Ulvî ve Nev‘î’nin şiirlerine
tesdisler yazmış olması, onun yaşadığı dönemi tespitte önem arz etmektedir.
Bu makalede, Halîlî’nin zikredilen mecmuadaki şiirleri, XVI. asırda yaşamış
Halîlî mahlaslı diğer şairlerin şiirleriyle dil ve üslup bakımından mukayese
edilmiş ve bilinen manzumeleri üzerinden hüviyetiyle ilgili bazı
değerlendirmelerde bulunulmuştur. Şiirlerinin incelendiği bölümde önce
manzumeleri içeren mecmua ana hatlarıyla tanıtılmış, devamında ise
manzumelerin muhteva, aruz ve kafiye hususiyetleri üzerinde durularak
Halîlî’nin şairliği ve üslubu mevzubahis edilmiştir. Son olarak söz konusu
mecmua-i eşârda yer alan şiirlerin metni; kaside, musammat, gazel ve matlalar
şeklinde sıralanarak sunulmuştur. Böylelikle kaynaklara yansımamış bir şairin
hayatı ve şiirleri ele alınarak Türk edebiyatı literatürüne katkı sağlamak
amaçlanmıştır.

Mecmuas, which are among the important sources of classical Turkishliterature, are instrumental in the identification of many works, authors andpoets whose names have not been mentioned until today. Khalīlī, one of thepoets of the 16th century, is one of the poets whose name is not mentioned inthe sources of his period and whose existence is known through mecmuas.Khalīlī's poems are included in the mecmua-i eşâr numbered 850 in the ReşidEfendi Collection of the Süleymaniye Library in Istanbul, which was organizedin the middle of the seventeenth century. What we know about Khalīlī, whosebiographical and bibliographical sources do not provide any information abouthis life and works, is limited to the clues in his poems in the aforementionedcollection. The fact that Khalīlī, who has a total of 17 poems in this collection,wrote tesdis to the poems of Yetīmī, Bāqī, Derzi-zāde Ulvī and Nev'î, who werewell-known poets of the 16th century, is important in determining the periodhe lived in.In this article, Khalīlī's poems in the aforementioned collection arecompared with the poems of other poets with the pseudonym Khalīlī who livedin the 16th century in terms of language and style, and some evaluations aremade about his identity based on his known verses. In the section where hispoems are analyzed, first the collection containing the verses is introduced inoutline, then the content, prosody and rhyme features of the verses areemphasized and Khalīlī's poetry and style are discussed. Finally, the text of thepoems in this mecmua-i eşâr is presented in the order of qasida, musammat,ghazal and matlas. In this way, it is aimed to contribute to the literature ofTurkish literature by discussing the life and poems of a poet who is not reflectedin the sources.