AHİ EVREN'DEN ENVER PAŞA'YA: OSMANLI İDARİ TAKSİMATINDA EVRENYE
FROM AHI EVREN TO ENVER PASHA: EVRENYE IN THE OTTOMAN ADMINISTRATIVE DIVISION

Evrenye, günümüzde Kastamonu'nun İnebolu ilçesine bağlı Karadeniz kıyısında tarihi bir köydür. Halk arasındaki söylencede isminin Ahi Evren'den geldiği belirtilen Evrenye, Anadolu'nun en eski Türkmen yerleşim bölgelerinden birinde yer almaktadır. Bu açıdan köyün tarihinin ortaya çıkarılması, Türklük araştırmalarına önemli bir katkı yapacaktır. Osmanlılar, Karadeniz kıyılarının emniyetini artırmak için buralara Türkmenlerin yoğun olarak yerleşmesine ayrı bir ihtimam göstermiş, yine deniz ticareti ve gerektiğinde deniz savaşları için gemi imalatında bölgeyi üs edinmiştir. Bu minvalde Osmanlı denizciliğinin gelişmesine paralel olarak 1500’lü yıllardan itibaren kıyı bölgelerdeki az sayıdaki Rum'un yerine buradaki köylere Türkmenler yerleştirilmiş; Karadeniz ormanlarından getirilen kerestelerle gemiler inşa edilmeye başlanmıştır. Evrenye, bu tarihlerden itibaren bir Türkmen denizci köyü olarak mezkûr politikanın bir parçası olmuş; özellikle 19. yüzyılda gemicilik ve deniz taşımacılığıyla iştihar etmiştir. İstiklal Harbi döneminde kuva-yı milliyeye verdiği destekle de bilinen köyün geçmişine dair literatürdeki bilgiler ise oldukça sınırlıdır. Bu çalışmada Osmanlı arşiv belgeleri üzerinden Evrenye'nin tarihi, idari taksimattaki yeri ve nüfusu tespit edilmek istenmiştir. Buna göre köyün ne zaman kurulduğu, Ahi Evren (Evran)'le irtibatının olup olmadığı, kaç hane ve nüfustan oluştuğu, yüzyıllar içerisinde Osmanlı idari taksimatında nasıl (köy, divan, nahiye) yer aldığı sorularına cevap aranmıştır. Ayrıca çalışmada, 20. yüzyıl başlarında köyün isminin "Enver Paşa" olarak değiştirilip nahiye merkezi yapılması ve bu idari tasarrufa yapılan itirazlar da ele alınmıştır.

Evrenye, in the Inebolu district of Kastamonu at present, is a historical village on the Black Sea coast. Evrenye, whose name is said to come from Ahi Evren in the folklore, is located in one of the oldest Turkmen settlements in Anatolia. In this respect, revealing the history of the village will make an essential contribution to studies on Turkishness. Ottomans paid special attention to the intense settlement of Turkmens here to increase the security of the Black Sea coasts and used the region as a base for maritime trade and shipbuilding for naval wars. In parallel with the development of the Ottoman maritime since the 1500s, Turkmens were settled in the villages around here instead of the few Greeks in the coastal areas, and ships began to be built with timber from the Black Sea forests. Evrenye was a part of the policy mentioned above as a Turkmen sailor village in these dates, and it was notable for shipping, and maritime transport, especially in the 19th century. The literature about the village's past, which is also known for its support of the national forces during the Turkish War of Independence, is quite limited. This study aims to determine the place of Evrenye in the administrative division, its history, and its population through the Ottoman archive documents. It is with this background that this study sought to answer the questions: When the village was founded, whether it was in contact with Ahi Evran, how many households and population it consisted of, how it was included in the Ottoman administrative division (village, divan, subdistrict called as nahiye) over the centuries? In addition, making the village a regional center by changing its name to "Enver Pasha" and the objections to this administrative act have also been discussed