Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi >
Dergiler | Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi Sayı 47
- Bahar 2022 / Yıl 23, Sayı 47
Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi Sayı 47
TKİ Dergisi
PROF. DR. AHMET HALÛK DURSUN BİYOGRAFİSİ
A. Halûk Dursun, 1957 yılında Hereke'de doğdu. Galatasaray Lisesi’nden mezun olduktan sonra 1982’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Son Çağ ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kürsüsü'nü bitirdi.
OSMANLI-MACAR AHİDNAMELERİ BAĞLAMINDA OSMANLI-MACARİSTAN İLİŞKİLERİNİN GELİŞİMİ VE II. BAYEZİD DÖNEMİNE AİT TÜRKÇE MACARİSTAN AHİDNAMELERİ ÜZERİNE İNCELEMELER
THE DEVELOPMENT OF OTTOMAN-HUNGARIAN RELATIONS IN THE CONTEXT OF OTTOMAN-HUNGARIAN AHDNAMES AND STUDIES ON TURKISH-HUNGARIAN AHDNAMES OF THE PERIOD OF BAYEZID II
Osmanlılar XIV. yüzyıldan itibaren çeşitli devlet ve topluluklara vermiş oldukları ahidnamelerle hukuki, siyasi, ekonomik ve diplomatik ilişkilerin temellendirilmesini ve bir esas çerçevesine oturtulmasını sağlamışlardır.
AHİ EVREN'DEN ENVER PAŞA'YA: OSMANLI İDARİ TAKSİMATINDA EVRENYE
FROM AHI EVREN TO ENVER PASHA: EVRENYE IN THE OTTOMAN ADMINISTRATIVE DIVISION
Evrenye, günümüzde Kastamonu'nun İnebolu ilçesine bağlı Karadeniz kıyısında tarihi bir köydür. Halk arasındaki söylencede isminin Ahi Evren'den geldiği belirtilen Evrenye, Anadolu'nun en eski Türkmen yerleşim bölgelerinden birinde yer almaktadır.
MANİSA MURADİYE VAKFI’NIN 1596-1609 YILLARI ARASINDAKİ BİLANÇO ANALİZİ
BALANCE SHEET ANALYSIS OF MANİSA MURADİYE WAQF BETWEEN 1596-1609
Vakıflar iktisadi fonksiyonları ve ifa ettikleri önemli kamu hizmetleri yanında, şehirlerin sosyo-ekonomik görünümünün en önemli göstergeleri olmaları bakımından da birçok araştırmaya konu olmaktadır. Vakfedilen akar/gelirler içinde ziraat yapılan arazilerin bulunması, hasat ve ürün fiyatları...
ŞEHNÂMECİ SEYYİD LOKMÂN’IN TÛMÂR-I HÜMÂYÛN’U VE BUNDAN ÜRETİLEN DİĞER YAZMALAR
“TUMAR-I HUMAYUN OF SHEHNAME WRITER SAYYID LUQMAN AND OTHER MANUSCRIPTS GENERATED FROM THIS
Seyyid Lokmân b. Hüseyin, Osmanlı sarayındaki şehnâmecilik görevine II. Selim devrinde 977/1569’da başlamıştır. Asıl görevi olan şehnâme yazımını yerine getirirken aynı zamanda, Osmanlıların ortaya çıkışından itibaren geçmiş padişahlar zamanında vuku bulan olayların yazılmakta olduğu Tûmâr-ı...
MEMLUK HALI FRAGMANI KAPLI BARGELLO KOMPOZIT YAYININ MENŞEI
THE ORIGIN OF THE BARGELLO COMPOSITE BOW WITH A MAMLUK CARPET FRAGMENT
Floransa’daki Bargello Milli Müzesi (Museo Nationale del Bargello)’nde kabzası Memluk halı parçası kaplı bir kompozit yay bulunmaktadır. Müze kayıtlarında (envanter no: 352) “turchesco” olarak kaydedilen bu yayın, 1568’de Venedik’ten Medici sarayına getirilmiş olduğunu Dr. Scalini’nin araştırması...
XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT
THE ECONOMIC LIFE IN THE DISTRICT OF YOROS (BEYKOZ) IN THE XVTH, XVITH AND XVIITH CENTURIES
Bu makalede XV., XVI. ve XVII. yüzyıllarda Yoros (Beykoz) Kazası’nın iktisadî durumu ele alındı. Kaynaklarımızı başta Tahrir Defterleri ve Şer'iyye Sicilleri oluşturdu. XVII. yüzyılın ikinci yarısında kazanın iktisadî yapısı için Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde yer alan bilgilerden yararlanıldı.
ÜSKÜDAR’DA OSMANLI MEDRESE GELENEĞİNİN TEŞEKKÜLÜ: RUM MEHMED PAŞA MEDRESESİ VE MÜDERRİSLERİ
THE ESTABLISHMENT OF THE OTTOMAN MADRASA TRADITION IN ÜSKÜDAR: THE RUM MEHMED PASHA MADRASA AND ITS MUDARRISES
Üsküdar nüfusunun gelişiminde şehirde kurulan vakıflar önemli bir faktördü. Vakıflar aracılığıyla yaptırılan cami, mescid, medrese, tekke ve imaretler hem şehrin fiziksel ve ekonomik gelişimini sağlıyor hem de nüfus artışını beraberinde getiriyordu.
DARPHANE DEFTERLERI IŞIĞINDA OSMANLI PİYASASINDA YABANCI SİKKELER (1766 – 1802)
FOREIGN COINS IN THE OTTOMAN MARKET ACCORDING TO THE MINT REGISTERS (1766-1802)
Yabancı sikkeler Osmanlı ekonomisi ve mali sisteminde çok önemli bir yere sahip olmasının yanı sıra Darbhâne-i Âmire’nin en önemli kıymetli maden kaynaklarından birisiydi. Bu nedenle darphane defterlerine yabancı sikkelerle ilgili çok önemli bilgiler yansımıştı.
XVIII. YÜZYILDA İSTANBUL’UN SUR DIŞI BOSTANLARI (YEDİKULE-AYVANSARAY, EYÜP VE HASKÖY)
“MARKET GARDENS (BOSTAN) OF ISTANBUL OUTSIDE THE CITY WALLS DURING 18TH CENTURY (YEDIKULE-AYVANSARAY, EYUP, AND HASKOY)
İstanbul’un iaşesindeki önemli rolünün yanı sıra aynı zamanda iktisadî ve sosyal işlevleriyle de dikkat çeken İstanbul bostanları, hakkında çok az çalışma yapılmış bir konudur. Bu bakımdan bu çalışma ile hem XVIII. yüzyılda İstanbul’da sur dışında bulunan bostanların durumunu tespit etmek hem de...
CELAL BAYAR’IN ÖZEL ARŞİVİNDEN RUMELİ HİSARI’NIN 1953-1958 RESTORASYONU
RESTORATION OF RUMELI FORTRESS (RUMELİ HİSARI) 1953-1958 FROM CELAL BAYAR’S PRIVATE ARCHIVE
Bugünlerde restorasyonu süren Rumeli Hisarı’nın tarihindeki en büyük restorasyon projesi 1950’li yıllarda hayata geçirilmiştir. İstanbul’un fethiyle özdeşleşen bu tarihi yapının onarımı, 1940’lı yıllardan itibaren gündemde olsa da restore hazırlıkları ancak 1953 yılında başlamıştır.
CUMHURİYET DÖNEMİNDE YÜKSEKÖĞRETİMDE UZAKTAN EĞİTİME GEÇİŞ SÜRECİ (1923-1982)
THE PROCESS OF TRANSITION TO DISTANCE EDUCATION IN HIGHER EDUCATION IN THE REPUBLIC PERIOD
Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında halkın eğitim seviyesini yükseltmek gayesiyle bazı kararlar hızla yürürlüğe koyuldu ve bir süre sonra semeresini vermeye başladı. Fakat yükseköğretimde arzulanan başarı henüz kaydedilememişti.
ŞİİRLE HAYAT, ŞİİR GİBİ HAYAT
LIFE WITH POETRY, LIFE LIKE POETRY
Türk insanı doğumundan ölümüne kadar hayatını şiirle yaşamaktadır. Yeni doğan bir çocuk hayata ana şiirleri sayılabilecek ninnileri dinleyerek başlar. Sonra sokakta oynarken çocukça şiirler, tekerlemeler söyler.
‘GÜNÜ ANLATAN’ VE ‘DÜNÜ ARAYAN’: TUNA NEHRİ KIYISINDA İKİ SEYYAH
NARRATOR OF THE DAY AND SEEKER OF THE PAST: TWO TRAVELERS ON THE DANUBE RIVER
Tarih boyunca insanlar merak, ticaret, ilim, macera ve keşif gibi farklı motivasyonlarla kısa veya uzun yolculuklara çıkmışlardır. Bu yolculuklar esnasında seyyahın, rotası üzerinde gördüğü, kaleme aldığı, resme aktardığı her an ve olay farklı coğrafyalar için önemli bilgiler ihtiva eder.
MANZUM METİNLER IŞIĞINDA GALATA, ÜSKÜDAR VE BOĞAZİÇİ SAHİLLERİ-I
GALATA, ÜSKÜDAR AND BOSPORUS COASTS IN THE LIGHT OF VERSE TEXTS
Edebî eserler toplum hayatının her yönüne doğrudan veya dolaylı olarak temas ettikleri kadar coğrafya ve mekânları da konu edinmeleri bakımından şehir tarihleri için de önemli birer vesika değerindedirler.
MEVLEVÎ MENÂKIBNÂMESİ MAHZENÜ’L-ESRÂR’DA KADIN MOTİFİ
WOMEN’S MOTIF IN THE MAWLAWI MANĀKIBNĀME MAHZAN AL-ASRĀR
Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî (ö. 672/1273) Türk tasavvuf edebiyatına yön veren büyük bir değerdir. Telif ettiği eserlerinin etkisi, çağları aşarak günümüze ulaşmıştır. Mevlânâ ve Mevlevîliğe dair bugüne kadar birçok eser yazılmıştır.
ACEMZÂDE MUSTAFA CEMÂLÎ VE SİLSİLENÂME-İ MEVLEVİYYE’Sİ
ACEMZÂDE MUSTAFA CEMÂLÎ AND HIS SİLSİLENÂME-İ MEVLEVİYYE
Yazma eser kütüphanelerinde silsilenâme türünde pek çok eser bulunmaktadır. Bunlardan biri Acemzâde Mustafa Cemâlî’nin Silsilenâme-i Mevleviyye adlı eseridir. Mustafa Cemâlî, Üsküp Acemzâde Tekkesi Şeyhi Hasan b. Mustafa esSinânî’nin oğludur. Mevlevîlik tarikatına mensuptur.
VUSÛLÎ MEHMED ÇELEBİ’NİN NESÂYİH-İ CÜNDİYYE’Sİ
THE NESÂYIH-I CÜNDİYYE OF VUSÛLÎ MEHMED ÇELEBİ
Bu çalışmada XVI. asrın tanınmış âlim ve şairlerinden Vusûlî Mehmed Çelebi’nin askerler başta olmak üzere padişah, komutan ve halka yönelik nasihatleri içeren Nesâyih-i Cündiyye adlı eseri ele alınacaktır.
XVI. YÜZYIL ŞÂİRİ VUKÛFÎ’NİN TÜRKÇE DÎVÂN DÎBÂCESİ, ARAPÇA BÜRDE VE TANTARÂNÎ KASÎDELERİNE NAZİRELERİ VE TÜRKÇE ŞİİRLERİ
POET OF THE SIXTEENTH CENTURY VUKÛFÎ'S MINISTRY TO TURKISH DÎVÂN, ARABIC BÜRDE AND TANTARÂNÎ ODES AND TURKISH POEMS
Millet Yazma Eser Kütüphanesi Ali Emîrî Manzum 495 numarada bulunan yazmada, Vukûfî’ye ait Türkçe Dîvân Dîbâcesi, Kasîde-i Bürde ve Tantarânî kasîdelerine Arapça iki nazire ve muhtelif biçimlerde on iki Türkçe şiir vardır.
SIR KÂTİBİ MUSTAFA NEDİM AĞA VE ZAFERNÂME-İ GÂZÎ SULTAN MUSTAFA HAN
SECRET CLERK MUSTAFA NEDIM AGHA AND ZAFERNÂME-YI GHAZI SULTAN MUSTAFA HAN
Zafernâmeler hem eser hem de müstakil belgelerdir. Fethin gerçekleştiğini savaşılan ülkenin hükümdarına haber vermek amacıyla diplomasi gereği gönderilen mektupların yanında elde edilen zaferi kutlamak için müellifler ya da şairler tarafından telif edilmiş eserler de vardır.
NAKÎBÜLEŞRAF MEHMED FÂİZ EFENDİ’NİN TÜRKÇE ŞİİRLERİ: Mİ‘RÂCİYYE, TEBRİKNÂME VE NAZİRELER
TURKISH POEMS OF NAKĪBU'L-EŞRĀF MEHMED FĀ'İZ EFENDİ: Mİ'RĀJİYYE, TEBRİK-NĀME AND NAZİRES
Çoğunluğunu âlim şairlerin oluşturduğu Osmanlı şiir geleneği, bu özelliğini başından sonuna değin önemli temsilciler aracılığıyla sürdürmüştür.
KUTADGU BİLİG’DE BARIŞ, SAVAŞ VE DÜŞMAN ALGISI
PEACE, WAR AND ENEMY PERCEPTION IN KUTADGU BILIG
Edebi eserler sanatçının bir olayı, olguyu, durumu ya da nesneyi nasıl algıladığını gösteren sanatsal ifadelerdir. Klasik Türk edebiyatının bilinen ilk mesnevisi Yusuf Has Hacip’in 11. yüzyılda yazdığı Kutadgu Bilig eseri de ideal bir devletin, toplumun ve insanın nasıl olması gerektiğini...
