1843 ASKERÎ DÜZENLEMESİ ÇERÇEVESİNDE ANADOLU ORDUSUNUN KURULUŞU
THE ESTABLISHED OF THE ANATOLIAN ARMY WITHIN THE LIMITS OF THE MILITARY ARRANGEMENT OF 1843


1843 yılında Osmanlı ordusunda yeni bir düzenleme yapılarak Osmanlı toprakları beş ordu bölgesine ayrılmıştı. Bunlardan birisi de Sivas, Diyarbekir, Maden-i Hümâyûn, Musul, Erzurum, Van, Kars, Gümüşhane eyaletlerini içine alan Anadolu Ordusu idi. Merkezi önce Sivas, sonra Harput oldu. Ordunun kuruluşuyla ilgili işlemler büyük ölçüde ilk komutan olan Müşîr Ebubekir Rüstem Paşa döneminde tamamlandı.

Osmanlı Devleti’nde özellikle III. Selim ve II. Mahmud dönemlerinde askerî alanda çok köklü değişiklikler yapılmıştı. Bununla beraber 1843 yılına kadar çeşitli sıkıntılara sebep olan birtakım aksaklıklar mevcuttu. Nitekim askerlik alanındaki bu aksaklıklar ve yeni bir düzenleme yapılması gereği 1839 Tanzimat Fermanı’nda şu şekilde ifade edilmişti: “...Asker maddesi dahi ber-minvâl-i muharrer mevâdd-ı mühimmeden olarak eğerçi muhafaza-i vatan içün asker vermek ahâlinin farîza-i zimmeti ise de şimdiye kadar cârî olduğu vechile bir memleketin aded-i nüfûs-i mevcûdesine bakılmayarak kiminden rütbe-i tahammülünden ziyâde ve kiminden noksan asker istenilmek hem nizâmsızlığı ve hem zirâat ve ticâret mevâdd-ı nâfî’asının ihlâlini mûcib olduğu misillü askerliğe gelenlerin ilâ nihâyetü’l-ömr istihdamları dahi fütûru ve kat’-ı tenâsülü müstelzim olmakda olmasıyla her memleketden lüzûmu takdirinde taleb olunacak neferât-ı askeriyye içün ba’zı usûl-i hasene ve dört ve yâhûd beş sene müddet-i istihdâm zımnında dahi bir tarîk-i münâvebe vaz’ u tesîs olunması îcâb-ı hâldendir.

1839’da belirlenen bu görüş ve düşünceler doğrultusunda askerlik alanında yapılacak yenilikleri belirlemek için çalışmalara başlandı. Padişah Abdülmecid, bu işe güvendiği adamlarından Mabeyn-i Hümâyun ve Hassa Müşîri Rıza Paşa’yı görevlendirdi. Daha sonra Bâb-ı Askerî’de tertip olunan Meclis-i Muvakkat’da yapılan görüşmeler sonucunda alınan kararlar Padişah’ın onayına sunuldu. Bu kararlar 6 Eylül 1843 (11 Şaban 1259) Çarşamba günü yapılan resmî bir törenle kamuoyuna açıklandı. Yapılan bu yeni düzenleme ile Osmanlı toprakları beş ordu bölgesine ayırılıyordu. Bu ordular ve merkezleri şöyleydi:

Hassa Ordusu:        İstanbul
Dersaadet Ordusu: Üsküdar
Rumeli Ordusu:     Manastır
Anadolu Ordusu:   Sivas
Arabistan Ordusu:  Şam

Yeni düzenlemede askerlik süresi beş yıl olarak belirlendi. Bu süre sonunda mecburî askerlik hizmetini tamamlayıp terhis olanlar yedi yıl da redif sınıfında hizmet göreceklerdi. Bundan böyle her yılın mart ayı başında ordular mevcudunun beşte biri terhis edilerek, yerlerine kur’a ile yenileri alınacak; aynı zamanda subayların üzerlerine sivil görev almaları yasaklanacaktı. Diğer yandan “Asakir-i Mansure” veya “Muntazama” adı yerine bundan böyle “Asakir-i Nizâmiye” kullanılacaktı. Hassa Ordusu Müşîri aynı zamanda Seraskerlik görevini de yürütecekti. Yeni kararların halka duyurulmasından hemen sonra, ilk olarak üç ordu komutanlığına tayinler yapıldı. Bu çerçevede Müşîr Rıza Paşa Hassa Ordusu, Müşîr Mehmed Reşid Paşa Dersaadet Ordusu ve Reşid Paşa da Rumeli Ordusu komutanlıklarına tayin edildiler. Anadolu ve Arabistan Orduları komutanları ise bu orduların tertib ve tanziminden sonra tayin edilecekti.

Yeni kurulan orduların kadro ihtiyacı olan askeri sağlamak için Mansure Askerlerinin yanısıra, muvazzaftan farkı kalmadığı düşünülen redif birliklerinden de yararlanma yoluna gidilerek, 1834 yılından itibaren teşkil edilen mevcut redif askerleri muvazzafa nakledilmeye başlandı.

Anadolu Ordusu Komutanlığına tayin yapılması için öncelikle, bu ordunun tertib ve tanzimi gerekliydi. Bu amaçla çalışmalara başlanıldı. Ferik Bahri Paşa İstanbul’dan Anadolu Ordusu dairesinde yer alan Erzurum’a gönderildi. Bahri Paşa, burada gerekli çalışmaları yaptıktan sonra, 21 Ekim 1843 günü Erzurum’dan ayrılarak İstanbul’a döndü. Bu arada çalışmalar sırasındaki gayretlerinden dolayı Erzurum Müşîri Halil Kamili Paşa bir murassa’ kılıç ile ödüllendirilirken, Bahri Paşa da Erzurum’da bulunan iki liva nizamiye askerine kumanda etmek üzere, geçici olarak tekrar burada görevlendirildi.

1844 yılının Şubat ayında merkezi Erzurum’da bulunan 16. Alay, Anadolu Ordusuna merkez olarak seçilen Sivas’a taşındı. Çankırı sancağından redif askeri bakayasından 357, Çorum sancağından 396, Bozok sancağından 454, Kayseri sancağından 691, Kastamonu sancağından 186, Viranşehir sancağından 619, Amasya ve Sivas sancaklarından 1717, Maden-i Hümâyûn kazalarından toplam 1382 nefer redif askerinin Sivas’a gönderilmesi istendi. Böylece henüz ordu komutanı göreve başlamadan önce, redif birliklerinin muvazzafa dönüştürülmesi işi büyük ölçüde tamamlandı. Temmuz’da Anadolu Ordusu tertibine dahil bulunan Üsküb, Berat ve İşkodra taraflarında bulunan dört tabur nizamiye askeri Rumeli Ordusu tertibine dahil edildi ve mahallerinde kalmaları kararlaştırıldı. Diğer taraftan yine Anadolu Ordusu tertibinden olup Selanik’de bulunan iki tabur nizamiye askerine Berat ve diğer münasib mevkiden iki tabur daha ilave edilerek Sivas’a gönderilmesi kararlaştırıldı. Ayrıca, Maden-i Hümâyûn kazalarından müretteb 1285 nefer Anadolu Ordusu tertibine dahil edildi.

Bu çalışmalar devam ederken, diğer ordulardan yaklaşık üç ay sonra, 9 Aralık 1843 (17 ZA 1259) tarihinde Anadolu ve Arabistan Ordularına da komutan tayini yapıldı. Hassa Ordusu Reis-i Erkânı Ferik Ebubekir Rüstem Paşa müşîrlik ve vezirliğe yükseltilerek Anadolu Ordusu Komutanlığına getirildi. Arabistan Ordusu Komutanlığına ise yine vezirlik ve müşîrliğe yükseltilerek, Rumeli Ordusu Reis-i Erkânı Namık Paşa atandı. Ebubekir Rüstem Paşa daha önce Ankara Mutasarrıflığı görevinde bulunuyordu. Askerî alanda yapılacak yeni düzenlemelerin tesbiti çalışmaları sırasında İstanbul’a çağrılmış ve Hassa Ordusu Reis-i Erkânlığına getirilmişti.

Anadolu Ordusu Komutanlığına tayin edilen Rüstem Paşa, görev yerine hemen gitmeyip, Nisan ayı sonlarına kadar İstanbul’da kaldı. ve çalışmalarına burada devam etti. 2 Şubat 1844 Cuma günü Padişah’ın da katıldığı Rami Kışlası’ndaki törenlerde Rüstem Paşa da hazır bulunmuştu.

Rüstem Paşa’nın tayini üzerine Sivas’ta ayrıca bir müşire gerek kalmadığı düşüncesiyle Sivas Müşîri Aşkar Paşa Konya Müşirliğine tayin edildi. Sivas Mutasarrıflığına ise Giridli zâde Mehmed Bey tayin edildi. Rüstem Paşa, Nisan ayı sonlarında İstanbul’dan ayrılarak vapurla önce Samsun’a ve oradan da kara yoluyla Tokat üzerinden ordu merkezi Sivas’a ulaştı.

Yeni yapılanmaya göre, her orduya komuta eden bir müşîrin yanısıra, bir de ordu meclisi bulunacaktı. Bu meclis; başkan olan ve reis-i erkân ünvanını taşıyan bir feriğin dışında bir mirliva, üç miralay ve biri sekreterlik vazifesi görmek üzere iki sivil memurdan oluşuyordu. Bundan başka bir yoklama, bir jurnal ve bir tahrirat kalemi tesis edilmiş ve bu kalemlerin hepsi ordu muhasebecisinin emri altına konulmuştu. Rüstem Paşa’nın Ordu Müşîrliğine tayininden sonra, Anadolu Ordusunun Reis-i Erkânlığına Ferik (Bekir) Sami Paşa ve Mirliva Muammer Paşa, Miralay  Mustafa Bey, Miralay İsmail Bey, Kaymakam Mustafa Bey meclis azalığı görevine tayin edildiler. Ordu Muhasebeliğine, sabık İzmir Muhassılı Hacı Vahhab Efendi ve Sertabibliğe ise Salih Efendi getirildi.

Anadolu Ordusunun ilk merkezi Sivas olarak kararlaştırıldı. Ancak bu karardan önce, Diyarbekir Müşîri İsmail Paşa’nın 13 Nisan 1844 (24 RA 1260) tarihli bir tahririnden o taraflarda ordu merkezinin Diyarbekir olacağı yolunda bir rivayet yayıldığı anlaşılmaktadır. 

Sivas’ın ordu merkezi olarak tesbit edilmesinden sonra, burada bir kışla yapılması için Padişah iradesi çıkmış ve yapılması düşünülen kışlanın yerini tesbit etmek amacıyla da Ebniye-i Hassa hulefâsından Salih Efendi Sivas’a gönderilmişti. Rüstem Paşa Sivas’a vardıktan sonra Halife Salih Efendi ve diğer uzmanlarla birlikte kışla yerinin tesbiti çalışmalarına katıldı. 1844 yılının Haziran ayı sonlarında bu çalışmalar tamamlandı. Çalışmalar sonucunda kışla yapımı için iki uygun yer tesbit edildi. Aslında Rüstem Paşa bu kışlanın Sivas’ta yapımına başlanmasının doğru olmadığı kanaatinde idi. Çünkü ona göre, kışı uzun süren Sivas’ta bu mevsimde inşaata başlansa bile tamamlanması mümkün olmayacak ve bu durumda askerin barındırılması zor olacaktı. Diğer yandan, odun ve kömürün az ve pahalı olması sebebiyle aşırı masrafı gerektirecekti. Rüstem Paşa’nın Sivas’tan vazgeçmesinin bir diğer sebebi de, Diyarbekir ve Harput havalisinde bazı uygunsuzluk olduğu şeklinde haberler gelmesiydi. Bu durumda, Sivas’ta yeterli miktarda asker bırakılarak Anadolu Ordusu bu kışlık geçici olarak Harput’u merkez edinmeliydi. Rüstem Paşa’nın görüşleri Serasker Rıza Paşa tarafından da uygun bulundu. Yani, ordu merkezi geçici olarak Sivas’tan Harput’a alınacak, daha sonra, İstanbul’da gerekli müzakereler sonunda eğer uygun bulunur ise Harput daimî merkez haline getirilecekti. Bu şartlarda da, şimdilik Sivas’ta kışla inşasına lüzum yoktu.

Neticede Rüstem Paşa ve Serasker’in görüşleri Dâr-ı Şûrâ-yı Askerî, Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye ve Meclis-i Umûmî’de uygun bulunduktan sonra 13 Ağustos 1844 (28 B 1260) tarihinde gerekli Padişah iradesi çıktı. Böylece ordu merkezi, geçici olarak Sivas’tan Harput’a nakledilmiş oldu. Daha sonra ise Harput daimî merkez haline geldi. Rüstem Paşa, Sivas’ta bir tabur piyade ve bir bölük topçu askeri bıraktıktan sonra Sivas’ta bulunan diğer birlikleri yanına alarak Harput’a gitti.

Yeni düzenleme gereği 1843’te Osmanlı Devleti’nin daimî (muvazzaf) ordusu; 36 piyade alayı, 36 talia taburu, 26 süvari alayı, 7 sahra topçu alayı, 4 kale topçu alayı, 2 istihkam alayı, 1 sanayi alayından meydana geliyordu ve bunların mevcudu 150.000 kişi dolaylarında idi.  Anadolu Ordusu ise, altı alay piyade, altı tabur talia, dört alay süvari ve bir alay topçudan mürekkebti.

1848’de Anadolu Ordusunun muvazzaf birliklerinin komutanları ve bulundukları mevkiler şöyleydi:

Ferik Hüsnü Paşa

Merkez

Süvari Mirlivası Veli Paşa

Merkez

Piyade Mirlivası Emin Paşa

Diyarbekir

 

Mardin

Ferik Ahmed Paşa

Erzurum

Piyade Mirlivası İzzet Paşa

Bitlis

Süvari Mirlivası Selim Paşa

Kars

Topçu Mirlivası Bekir Paşa

Maraş

 

Malatya

Süvari Miralayı Mustafa Bey

Van

 

Hısn-ı Mansur

Süvari Miralayı Abdurrahman Bey

Siverek

 

Pertek

Piyade Miralayı Ali Bey

Cezire

Her ordu dairesi muvazzaf alayların adedi kadar redif bölgesine ayrılmış ve her redif bölgesinde dört taburlu bir redif alayı kurulmuştu. Anadolu Ordusunda merkezleri; Sivas, Tokat, Harput, Erzurum, Diyarbakır ve Kars olmak üzere altı redif piyade alayı vardı. Ancak bu tertibattan fazla olarak Bahr-i Siyah Alayları namıyla üç alay yani Trabzon, Samsun, Sinop Alayları Hassa Ordusuna mensup idi. Daha sonra Trabzon ve Samsun redif alayları Anadolu Ordusuna dahil edildi ve bu sebepten dolayı Anadolu Ordusunun redif dairesi sekiz alaya çıktı.

1848 yılında Anadolu Ordusu redif alaylarının komutanları, merkezleri ve sınırları şöyleydi:

ALAY

MİRALAY

MERKEZİ

DAHİL OLAN MAHALLER

Birinci

Mustafa Bey

Sivas

Gümüşhane, Karahisar-ı Şarki livaları ve Sivas’dan Sivas merkez, Sivasili, Yeniil, İlbeğli ve Şarkipare kazaları

İkinci

Mehmed Bey

Tokad

Sivas ve Amasya livaları

Üçüncü

Şakir Bey

Harput

Harput, Arabgir, Behisni, Malatya ve Divriği livaları

Dördüncü

Zekeriya Bey

Erzurum

Erzurum livasıyla, Harput’tan Palu, Arabkir’den Kemah ve Gercanis ve Çıldır’dan Tavusker, Livane,  Penek ve  Mirhu kazaları

Beşinci

Ali Bey

Diyarbekir

Diyarbekir, Musul ve Mardin livaları

Altıncı

Ömer Bey

Kars

Kars, Van ve Çıldır livaları

Anadolu Ordusunun kurucusu ve ilk komutanı Müşîr Rüstem Paşa 1846 Temmuz ayı başlarında azledildi. Lûtfî’ye göre, bunda aynı yılın başlarında Rıza Paşa’nın yerine Seraskerlik ve Hassa Ordusu Müşîrliğine Hüsrev Paşa’nın getirilmesi etkili olmuştur. Çünkü Lûtfî, Rüstem Paşa için “Rıza Paşa takımındandır” ifadesini kullanmaktadır. Rüstem Paşa bir müddet Bursa’da ve İstanbul Üsküdar’daki konağında ikamet ettikten sonra 1847 yılı başlarında Edirne Müşirliğine tayin edildi. Anadolu Ordusu Komutanlığı sırasında Harput’un Mezra’ köyünde ikametine mahsus olarak yaptırdığı konağını devlete bağışlamış; bunun üzerine konağın bundan böyle ordu müşîrlerine ikametgâh olması kararlaştırılmıştır.

Rüstem Paşa’nın yerine, daha önce bir süre Dâr-ı Şûrâ-yı Askerî riyaseti görevinde de bulunmuş olan ve o sırada Haleb Valililiğinde bulunan (Topal) Osman Paşa Anadolu Ordusu Komutanlığına tayin edildi.

Daha önce belirtildiği üzere, yeni düzenlemeye göre, beş yıllık muvazzaflık süresini tamamlayanlar, her yıl mart ayının birinci günü her ordunun beşte biri nisbetinde redif sınıfına nakledilecek ve bunların yerine aynı oranda kur’a usulüyle yeni askerler alınacaktı. Ancak ülkenin birçok yerinde bu uygulamaya hemen geçilemedi. Çünkü kur’aya tâbi olacak efradı tesbit etmek için nüfus sayımı gerekliydi. Bunun gerçekleşmesi ise zaman aldı. Nitekim Kur’a Nizamnamesi ancak 1846 yılında çıkarılabildi. Anadolu Ordusu dairesinin nüfusunun sayımı da hemen yapılamadığından ordu tam sayısına ulaşılamadığı gibi, beş yıllık muvazzaflık süresini doldurup redif sınıfına nakledilmesi gereken askerlerin nakil işlemi de yapılamıyordu. Nitekim 1845 (1261) senesinde Anadolu ve Arabistan Ordularından redife nakledilen asker sayısı sadece 300 idi. Dolayısıyla nakil bekleyen pek çok eski neferat vardı. Bu yüzden Serasker tarafından bu ordulardan 1846 (1262) yılında 1500 eski efradın redife çıkarılması gerektiği ifade edilmiş ve Padişah tarafından da gerekli izin verilmişti.

30 Haziran 1848 tarihi itibariyle Anadolu Ordusu dairesindeki sayımı tamamlanan yerlerde ve defterleri ordu merkezine gelen mahallerde askerlik yaşında bulunanların toplamı 49.314 idi. 30.000’den fazla adayın da sayımı devam eden yerlerde olduğu tahmin ediliyordu. Bu durumda yaklaşık 80.000 kişinin kur’aya katılacağı öngörülüyordu. Nisbet kaidesi gereği bunlardan sadece 8.000’i askere alınacaktı. Bu tarihte Anadolu Ordusunun muvazzaf mevcudu 16.358, tam tertibi ise 25.847 idi. Ayrıca 1506 kişinin de redif sınıfına nakli düşünülüyordu. Bunlar da düşüldüğünde mevcut 14.852 olacaktı. Dolayısıyla tam tertibine göre, Anadolu Ordusunun eksiği 10.995 kişi idi. Kalan 3.795  açığın ise bir sene sonra kapatılması düşünülüyordu.

30 Haziran 1848 (28 Receb1264) tarihli iradeden anlaşıldığına göre, Anadolu Ordusu dairesindeki eyaletlerden Erzurum, Van ve Kars’ın nüfus defterleri bu tarihe kadar ordu merkezine gelmemişti. Bu iradeye göre; Anadolu Ordusu dairesinde sayımı tamamlanan yerlerin erkek nüfusu, askerlik yaşında olanların miktarı ve alınması gerekli asker sayısı ile bunların kullanılacakları alaylar şu şekilde idi:

Eyalet-Liva-Kaza-Nahiye Adı

Erkek Nüfus Sayısı

Askerlik Yaşında Olup Kur’ya Tâbi olanların Sayısı

Kur’a Sonucunda Alınacak Yeni Asker Sayısı

MADEN-İ HÜMÂYUN EYALETİ

 

 

 

Harput Kazası

26718

2379

238

Çarsancak Kazası

1864

139

14

Çemişkezek Kazası

7631

734

73

Eğin Kazası

6686

613

61

Kuruçay Kazası

3432

933

93

Siverek Kazası

8323

1158

116

Çermik Kazası

6849

764

76

Çüngüş Kazası

4664

507

51

Ebutahir Kazası

1882

254

25

Behisni (Besni) Kazası

7674

1383

138

Samsad Kazası

1267

155

15

Hısn-ı Mansur Kazası

6462

770

77

Maden-i Keban Kazası

764

98

10

Bu kazalardan alınacak yeni askerler Piyade 1., 2., ve 3. Alaya mahsustur.

Arabgir Kazası

17748

1224

122

Arguvan Kazası

2807

280

28

Hekimhanı Kazası

1930

218

22

Ayvalıdere Kazası

2051

227

23

Kemah Kazası

5164

548

55

Gercanis Kazası

6558

579

58

Malatya Kazası

11066

1363

136

Akçadağ Nahiyesi

2328

244

24

Şiro Kazası

4236

726

72

Eğil Kazası

8872

1079

108

Palu Kazası

12273

1447

145

Ergani Kazası

6016

785

78

Ergani Maden-i Hümûyunu

2046

162

16

Bu kazalardan alınacak yeni askerler Piyade 2. Alaya mahsustur. Aynı eyaletin Gerger, Hasan Çelebi, Sağman, Mazgird kazalarının nüfus defterleri belirtilen tarihe kadar ordu merkezine gelmemiştir.

SİVAS EYALETİ

 

 

 

Sivas Kazası ile Hafik Nahiyesi

13204

1079

108

Sivaseli Kazası

3146

259

26

Kangal Nahiyesi

395

140

14

Tenus Kazası

1689

180

18

Deliklitaş Nahiyesi

400

59

6

Aşuri Nahiyesi

755

69

7

Divriği Livası

8544

741

74

Karayaka Kazası

2057

190

19

Şarkibare Kazası

587

48

5

Karaguş Kazası

2114

184

18

Kazabad Kazası

3586

366

36

Sunisa Kazası

2087

176

17

Taşabad Kazası

2849

230

23

Eyrak Kazası

1109

108

11

Artukabad Kazası

3419

203

20

Bu kazalardan alınacak yeni askerler Piyade 6. Alaya mahsustur.

Kelemfar Kazası

1810

105

10

Yıldızeli Kazası

5760

350

35

Tokad Kazası

5740

488

49

Turhal Kazası

2293

264

26

Zile Kazası

11307

1038

104

Mecidözü Kazası

5301

425

42

Hüseyinabad Kazası

2490

181

18

Yörükân-ı Badıllu

1234

105

10

İnallu Kazası

669

53

5

Derbend-i Alacahan

568

57

6

Darende Kazası

6497

238

24

Ortabare ve Yüzdebare Kazası

7744

651

65

Kadminan ve Kaferni Nahiyesi

4061

293

29

Tuzgölü Kazası

3412

213

21

Buralardan alınacak askerler Piyade 6. Alaya mahsustur.

Amasya Livası

 

 

 

Amasya Kazası

5248

488

49

Ezinepazar Kazası

3140

242

24

Vezirköprüsü Kazası

6480

484

48

Zeytun Kazası

4496

512

51

Hacıköy Kazası

2348

174

17

Zünnunabad Kazası

1612

80

8

Gürün Nahiyesi

3052

273

27

Akdağ Nahiyesi

2681

202

20

Kemüş Kazası

2060

299

30

Hakle Nahiyesi

1346

144

14

Veray Kazası

1220

81

8

Kelenkeraz Kazası

1614

113

11

Havza Kazası

2750

188

19

Keldeklan Kazası

1660

109

11

Ladik Kazası

2864

214

21

Merzifon Kazası

4600

318

32

Buralardan alınacak askerler Piyade 4. Alaya mahsustur. Sivas eyaletinin Niksar kazasının defterleri bu tarihte henüz ordu merkezine gelmemiştir.

 

DİYARBEKİR EYALETİ

 

 

 

Diyarbekir Kazası

11937

942

94

Hazro ve Mihranî kazası

3438

408

41

Beşiri Kazası

3297

405

40

Kulb Kazası

435

44

4

Şirvan Kazası

3607

799

80

Siird Kazası

1198

210

21

Cabakcur Kazası

1991

252

25

Bicar Kazası

1095

210

21

Garzan Kazası

1486

213

21

Badigan Kazası

231

28

3

Mehil Kazası

359

27

3

Behramki Kazası

2114

337

34

Savur Kazası

2364

442

44

Derik Kazası

1189

103

10

Buralardan alınacak askerler Piyade 4. Alaya mahsustur.

Silvan Kazası

3023

322

32

Rezvan Kazası

2277

406

40

Gürdilan Kazası

520

86

8

Midyat Kazası

11950

1314

131

Lice Kazası

5734

665

66

Metinan Kazası

635

83

8

Hevidan ve Hani Kazası

2817

206

20

Hayan Kazası

713

145

14

Menüşküd Kazası

1322

275

27

Kiki ve Türkman Kazası

2712

301

30

Könk Kazası

319

41

4

Karakeci Kazası

213

36

3

Abkür Nahiyesi

434

54

5

Deştikür Kazası

402

57

6

Buralardan alınacak askerler Piyade 5. Alaya mahsustur.

 

KARAHİSAR-I ŞARKİ LİVASI

 

 

 

Karahisar-ı Şarki Kazası

3201

280

28

Mendeval Nahiyesi

2273

156

15

Akşehirabad Nahiyesi

2158

123

12

Yakacık Nahiyesi

1067

67

7

Güzid Nahiyesi

2157

94

9

Suşehri Nahiyesi

2604

164

16

Alucra Nahiyesi

3543

195

19

Ferik Kazası

690

39

4

Koyulhisar Kazası

3280

208

21

Eskefser Kazası

3505

224

22

Naiblu Kazası

1976

121

12

Maden-i Görece Kazası

986

82

8

Kapu Mahmudi Nahiyesi

281

31

3

Karahisar-ı Şarki livasından alınacak askerler Piyade 5. Alaya mahsustur.

GÜMÜŞHANE EYALETİ

 

 

 

Milas Kazası

5762

617

62

Macka Kazası

4443

654

65

Torul Kazası

6878

953

95

Tirebolu Kazası

11573

1502

150

Kelkid Kazası

5534

493

49

Kürtinibâlâ ve Kürtinizîr

3271

530

53

Kokas Kazası

3766

379

38

Sante Kazası

466

64

6

Harşud Nahiyesi

1285

191

19

Yetu ve Balahor Nahiyesi

525

61

6

Gecki Nahiyesi

284

29

3

Öz Nahiyesi

627

116

11

Alanse Nahiyesi

866

64

6

Gümüşhane eyaletinden alınacak askerler topçuya mahsustur.

 

MUSUL EYALETİ

 

 

 

Musul Kazası

25451

2009

201

Mardin Kazası

2821

274

27

Bu kazalardan alınacak askerler topçuya mahsustur. Musul Eyaletinin Cizre, Bohtan ve Zaho kazaları ile Mardin’in köylerinin defterleri bu tarihe kadar ordu merkezine gelmemiştir.

Bu durumda eyaletlere göre genel toplam şöyleydi:

MADEN-İ HÜMAYUN EYALETİ

167311

18769

1874

SİVAS EYALETİ

151983

12414

1236

DİYARBEKİR EYALETİ

67812

8411

835

KARAHİSAR-I ŞARKİ LİVASI

27721

1784

176

GÜMÜŞHANE EYALETİ

45280

5603

563

MUSUL EYALETİ

28272

2283

228

1843 yılında yapılan askerî düzenleme sonucunda kurulan beş ordudan biri olan Anadolu Ordusu, bir yandan Rusya’nın Kafkas Ordusu, diğer yandan da İran’a karşı konuşlandırılmış bulunuyordu. Bu tarihlerde Osmanlı Devleti ile İran arasında sınır anlaşmazlığı yüzünden savaşın eşiğine gelinmişti. Rusya ise, bilinen yayılmacı politikası sebebiyle Osmanlı Devleti’nin en önemli düşmanı durumundaydı. Nitekim 1853-1856 yılları arasında Rusya ile yeni bir savaşa girişilecek ve cephelerden biri Anadolu Ordusunun alanına dahil olan Kafkas Cephesi olacaktır. Diğer ordular ile kıyaslandığında en geniş mıntıkaya sahip olan Anadolu Ordusunun en önemli görevlerinden biri de şüphesiz, ordu dairesinde iç asayişin korunmasıydı. Nitekim daha kuruluş aşamasında Anadolu Ordusunun Cizre Mütesellimi Bedirhan’ın isyanının bastırılmasında önemli rolü oldu. Sonraki tarihlerde 4. Ordu adını alacak olan bu ordunun önemi XIX.yüzyılın ikinci yarısında daha da artacaktır.


Etiketler »  

Abstract
In 1843, The Ottoman Lands had been become separated five army districts by being made a new arrangement in The Ottoman army. One of them was also The Anatolian Army which occupies the provinces of Sivas, Diyarbekir, Maden-i Hümâyûn, Musul, Erzurum, Van, Kars, Gümüşhane. It’s centre became Sivas firstly, Harput later. The establishment works of The Army were ratherly completed in the period of Marshal Ebubekir Rüstem Pasha who was the first commander.

Keywords »