Eskişehir’deki Bir Hayratın Hikayesi: AK CAMİ VE MUALLİMHANESİ
THE STORY OF A CHARITABLE INSTITUTION IN ESKISEHIR AK CAMII AND THE PRIMARY SCHOOL

Ä°stanbullu bir bürokrat olan Ä°shak Efendi tarafından EskiÅŸehir’de KarabaÅŸ Mahallesi’nde cami ile sıbyan mektebi yaptırılmış, hayratın hizmetlerini sürdürebilmesi için vakıf eserlerle beraber inÅŸa ettirilen hamam ve babası Hacı Mustafa Efendi’nin vakfına ait bazı gayrimenkuller bağışlanmıştır.

1729 yılı sonlarında tescil ettirilen vakfiye ile faaliyete geçen vakıf Hacı Mustafa Efendi Vakfı’na baÄŸlı olarak anılmış, baba-oÄŸlun tüm vakıfları Harameyn vakıflarından sayılmıştır. Fazla akarı bulunmayan küçük bir iÅŸletme durumunda olan Ä°shak Efendi/Ak Cami Vakfı Ä°stanbul’da yaÅŸayan mütevelliler adına yerli halktan bir vekil aracılığıyla yönetilmiÅŸ, hayratın ve akarâtın her türlü iÅŸiyle bu ÅŸahıs ilgilenmiÅŸtir. Yine de toplum yararına dini ve hayri hizmetleri sonsuza dek yerine getirmek gayesiyle kurulan vakıf benzerleri gibi türlü zarara uÄŸramıştır. Hem vakıf eserler hem de gayrimenkuller zamanla harap olduÄŸu gibi baÅŸka ÅŸahıslar tarafından müdahalelere de maruz kalmıştır. Bazen mütevelliler bazen de halk tarafından bu sorunlara çözüm aranmış, vakfın faaliyetlerinin devamı amaçlanmıştır.

Ishak Efendi, a bureaucrat of Ä°stanbul, is known to have a mosque and a primary schoolconstructed as waqf institution in the KarabaÅŸ quarter of EskiÅŸehir. These buildings of charity,to serve the desired ends, were further complemented by a bath and some estates of IshakEfendi’s father Hacı Mustafa Efendi’s waqf. The waqf of Ä°shak Efendi, officially initiated bythe statutes of late 1729’s, has been mentioned as part of the Mustafa Efendi Waqf and all theassets of both waqfs were involved in “harameyn waqfs”. With its limited assets, the IshakEfendi (Ak Camii) waqf was administered by a local deputy acting in the name of trusteesliving in Ä°stanbul, who was responsible for all kinds of charity and endowments. Aiming toserve the religious and social needs of the society, like many of its predecessors, has been subjectto various losses. Both the buildings of the waqf and its non-movable properties either wentgradually into ruin or were exposed to the intervention of third parties. The trustees and thepeople around often attempted to prevent such acts of intervention and tried to assure thecontinuity of the activities of waqf.