Kanuni dönemi vezirlerinden olan Sofu Mehmed Paşa, kamu yararına, dinî ve hayri hizmetleri yerine getirmek amacıyla 1547 yılında Sofya’da bir külliye inşa ettirmiştir. Külliyede yer alan kuruluşların vereceği hizmetlerin kesintisiz sürmesi için pek çok menkul ve gayrimenkul vakfetmiştir. Böylece kurduğu vakıf eliyle toplumsal ve kültürel hizmetlerin yürütülmesini sağlamıştır. Vakfın işleyişi ile ilgili esasların yer aldığı vakfiyede, vakıf kuruluşları tarafından yerine getirile- cek görevler, bu görevler için istihdam edilecek görevliler, vakfa tahsis edilen gelir kaynakları ve harcama alanları detaylı bir şekilde belirtilmiş, vakfın öngörülen bu esaslar çerçevesinde yönetilmesi hedeflenmiştir. Vakıf, kuruluş amacına uygun olarak hizmetlerini sürdürmüş, ancak gelirleri giderlerini karşılayamaz hâle geldiği için önce imaretin faaliyetlerine son verilmiş, sonra da medrese XIX. yüzyıl ortalarına doğru eğitim-öğretim hizmetini durdurmuştur. O dönemde faaliyetini sürdüren, Kara Camii olarak anılan mabet ise 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Ruslar tarafından cephanelik hâline getirilmiştir. Bir daha cami olarak kullanılamayacak olan Mimar Sinan yapımı bu mabedin, bir süre sonra minaresi de yıkılmıştır. 1901 yılında Bulgar yönetimi, binanın kiliseye çevrilmesine karar vermiştir. Bu girişim, Osmanlı yönetimi tarafından engellenememiş, 1903 yılında inşaat tamamlanmış ve kilise kullanıma açılmıştır. Bu dönüşümün fikir babasıolan Karavelov, vasiyeti üzerine, bir Ortodoks Kilisesi olarak hizmet veren mabedin bahçesine defnedilmiştir.
Sofya’da XVI . Yüzyıla Ait Bir Vakıf Örneği: SOFU MEHMED PAŞA KÜLLİYESİ VE CAMİDEN KİLİSEYE ÇEVRİLMİŞ BİR MABEDİN HİKÂYESİ
A XVITH CENTURY FOUNDATION IN SOPHIA AND THE COMPLEX OF SOFU MEHMED PASHA: THE STORY OF A RE-CONSTRUCTION OF A MOSQUE AS A CHURCH
Kanuni dönemi vezirlerinden olan Sofu Mehmed Paşa, kamu yararına, dinî ve hayri hizmetleri yerine getirmek amacıyla 1547 yılında Sofya’da bir külliye inşa ettirmiştir.
Etiketler »
Abstract
Sofu Mehmed Pasha, one of the Grand Viziers of the Era of Sulaiman the Magnificant, constructed a complex in Sofia in 1547 in order to serve as a religious and charitable foundation. In order to guarantee the incessant execution of the services to be fulfilled by the several departments of this complex, he also set aside various movable and immovable properties, whereby the implementation of the social and cultural services through the foundation was assured. In the charter of the foundation, which involved the principles of functioning of the institution, the functions to be carried out by the branches of the foundation, the personnel to be employed there, the sources of income assigned for the foundation and the areas of expenditure were all described in detail, which aimed at an administration in strict compliance with the above-said principles. The services of the foundation were carried out in accordance with its principles, but as the foundation failed to balance the income and the expenses in the long run, the activities of the imaret etablishment had to stop first, which were to be followed by the suspension of the education in the madrasah, the religous school financed and staffed by the foundation, towards the mid 19th century. As to the mosque called as “Kara Cami” and managed to survive around that time, came to be used as an artillary magazine by the Russians during Russo-Ottoman war of 1877-78. This was the development that prevented the use of the mosque in accordance with its origional purpose of construction forever, which soon witnessed the collapse of its minaret. The Bulgarian administration decided to re- design the building as a church in 1901. The Otoman attempts to prevent this entreprise ended in failure and the re-construction of the mosque in its new form was completed in 1903 and from then onwards began to serve as a church. The corpse of Karavelov, the pioneering advocate of this entreprise, was buried in the court of the new church in accordance with his will.
Keywords »
