19. YÜZYIL VE SONRASINDA MALİ KRİZ VE HAYAT PAHALILIĞI KISKACINDA OSMANLI MEMURLARI VE İŞ BIRAKMA EYLEMLERİ
OTTOMAN CIVIL SERVANTS AND THEIR WILD STRIKES UNDER THE FINANCIAL CRISIS AND COST OF LIVING IN 19TH CENTURY AND AFTER

19. yüzyıl Osmanlı maliyesi açısından zor bir dönemdi. Kamu harcamaları
artarken, kamu gelirleri bu artışı karşılamanın çok gerisindeydi.
Artan bütçe açıklarıyla birlikte mali yapısı zayıflayan devlet, kendi çalışanlarının,
yani memurların maaşlarını ödemekte zorlanıyordu. Memurlar
maaşlarını alamazken, dönem dönem hızlı bir şekilde artan enflasyon
nedeniyle yaşam şartları daha da zorlaşmıştı. Artan hayat pahalılığı ve kâğıt
paranın değerindeki düşüş, memur maaşlarını da eritiyor ve satın alma
gücünü azaltıyordu. Yüzyılın ikinci yarısında mali krizin şiddetlenmesine
hayat pahalılığındaki artışın da eklenmesi Osmanlı memurları açısından
yaşam ve çalışma standartlarını iyice ağırlaştırmıştı. Memurlar bu durum
karşısında çok sayıda grev yaptığı gibi, görevden ayrılan sayısı da sürekli
artmaktaydı. Maaş ödemesinde zorlanan devlet bir yandan tasarruf için
memur sayısını azaltmak isterken; maaşlarını alamadıkları için zor durumda
olan memurlar da kamu işlerini aksatmaktaydı. Memurlar arasında
mesai saatleri içinde farklı işler yapma, rüşvet, hırsızlık gibi illegal yollardan
gelir elde etmeye çalışanların sayısının artması da toplumsal güvenin kaybına
ve halkın gözündeki devlet imajının olumsuz etkilenmesine neden
olmuştu. Sorunun farkında olan devlet yönetimi yasal düzenlemelerle
memurların şikâyetlerini çözmeye ve durumlarını iyileştirmeye çalışmıştı.
Ancak mali kriz yanında, 20. yüzyılda savaşlarla birlikte enflasyon ve
hayat pahalılığının daha da artacak olması tüm bu tedbirleri sonuçsuz
bırakıyordu. Bu çalışma, arşiv kaynakları ve dönemin gazetelerini temel
alarak Osmanlı memurlarının mali açıdan karşılaştıkları zorlukları ve bu
zorluklar karşısında grevlere başvurmalarını ele almaktadır. Memurların
yaşam koşulları ve iş bırakma eylemleri açısından Osmanlı emek tarihi
literatüründe bir ilk olan çalışma, emek tarihi araştırmalarının memurları
da kapsayacak şekilde genişlemesi için somut örneklerle bir katkı sunmayı
hedeflemiştir.

19th century was a difficult period for Ottoman finance. While public expenditureswere increasing, public revenues were far behind to meet this increase. The state, whosefinancial structure weakened by increasing budgetary deficit, was having a difficult timeto pay salaries of its civil servants. While civil servants could not receive their salaries,living conditions became more difficult because of continuous soaring inflation in someperiods. At the second half of the century, life and working standards of Ottoman civilservants got harder when high cost of living emerged besides the deepened financial crisis.Civil servants not only opposed to those conditions by going on strikes but also thenumber of resigning was increasing. The state which had already been having difficultiesat paying the salaries intended to decrease the number of civil servants while officers whowere in a bad condition in terms of their unpaid salaries were slowing the public affairs.Increasing number of civil servants who were trying to gain their income by choosingillegal ways such as having different occupations during working hours, bribery andthievery caused the loss of public trust and affected the image of state for the publicnegatively. Government was aware of this problem and tried to eliminate complaints ofcivil servants with legislative regulations and ameliorate their conditions. However, allprecautions remained ineffective because of financial crisis and unresolvable high cost ofliving problem which would likely to be rise with the effects of the wars in the 20thcentury. Based on archive resources and newspapers of the period, this study exploresfinancial difficulties that Ottoman civil servants confronted and their strikes against thosedifficulties. Being the first in Ottoman labour history with its focus on living conditionsand strikes of civil servants, this study aims to contribute with tangible examples toexpand labour history studies by including civil servants.