ALMAN DİLİNDE “TÜRK” SÖZCÜĞÜNÜN KULLANIM ALANLARINA GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BİR BAKIŞ
AN HISTORICAL GLIMPSE INTO USAGE OF THE WORD ‘TURKISH’ IN GERMAN LANGUAGE

Bu çalışmanın amacı 18. yüzyıldan itibaren Alman dilinde Türk sözcüğü
ile oluşturulan kavram ve deyimleri tespit etmek, ortaya çıkış nedenlerini
irdelemek ve kullanım alanlarına ışık tutmaktır. Bu nedenle günümüz kaynaklarının
yanı sıra, Almanların 18. yüzyıldan itibaren çıkarmış oldukları
kapsamlı sözlük ve ansiklopedilerden de faydalanılmıştır. Bu kaynakların ilki
Almanya’nın en kapsamlı sözlüğü olan Grimm kardeşlerin çıkarmış olduğu
Deutsches Wörterbuch’dır. Ansiklopedilerin arasında Johann Georg Krünitz
tarafından hazırlanan Oekonomische Encyklopädie (1773-1858), önemli
ansiklopediler arasında yer alan Meyers Konversationslexikon (1885-1892),
Brockhaus Konversationslexikon (1894-1896) ve Johann Heinrich Zedler
tarafından oluşturulan Johann Heinrich Zedlers Grosses vollständiges
Universallexicon aller Wissenschaften und Künste (1731-1754) yer almaktadır.
Adı geçen eserlerde ve günümüz sözlüklerinde tespit edilen Türklerle ilgili
sözcükler savaş, botanik, zooloji, gıda, insan, renk eşya, tekstil-deri, ölçü ve
para birimleri, sanat ve diğerleri olmak üzere 11 kategoriye ayrılmıştır. Bu
kategorilerde yer alan kavram ya da deyimler kısaca açıklanmış, gerekli görüldüğü
durumlarda açıklamalar orijinal alıntılarla desteklenmiştir. Çalışmada
Türklerle ilişkili kavram ve deyimlerin kullanım alanlarına ilişkin, belirleyici
etmenlerin ortaya konulması amaçlanmıştır.

The purpose of the study is to identify the concepts and phrases created by theTurkish words in the German Language since 18th Century onwards, to explorereasons for their emergence and to shed light on their usage. Therefore, comprehensivedictionaries and encyclopedias, published from the beginning of the 18th Century, aswell as today's resources have been used. The First of these resources is the mostcomprehensive dictionary of Germany, titled Deutsches Wörterbuch, published byGrimm brothers. Also, Oekonomische Encyklopädie, compiled by Johann GeorgKrünitz between 1773-1858, Meyers Konversationslexikon, edited in 1885-1892and Brockhaus Konversationslexikon, published between 1894-1896, were takeninto consideration. These words that take place in the abovementioned references andin the present dictionaries were put into eleven categories. Respectively, thosecategories are about war, botany, zoology, food, humans, colors, human belongings,textile and leather, currencies and measurement units, arts and others. The conceptsand phrases, which contained in each of these categories are explained briefly. Ifnecessary, the descriptions are supported by the original sentences. The determiningfactors, related to usage of concepts and phrases associated with the Turks, will beanylized.