Evkaf-ı Ä°slâmiyye Müzesi, askeri ve arkeolojik kökenlere sahip Osmanlı-Türk müzeciliÄŸinin
geliÅŸiminde özgün bir yere sahiptir. MüzeciliÄŸin kendi evriminden ziyade imparatorluÄŸun
iç siyasi tartışmalarının, II. MeÅŸrutiyet döneminin politik, ideolojik ve hatta
pedagojik tercihlerinin bir ürünü olarak doÄŸmuÅŸtur. Batı müzeciliÄŸinin antik çaÄŸ ilgisine
karşı ortaya çıkan refleksin aşılması ile dönemin hâkim siyasal eÄŸilimleri, Osmanlı Devleti’nin
kendi geçmiÅŸine referans veren Türk ve Ä°slâm eserleri koleksiyonlarını içeren bir
müze tasarısını mümkün kılmıştır. Bu süreçte Ä°slâm, politik bir meÅŸruiyet aracı olarak
görünürlük kazanırken, “dinsel” nesnelerin müze gibi modern ve seküler bir sergileme
pratiÄŸine konu olması iç çeliÅŸkiler barındırmıştır. Dönemin süreli yayınlarında Evkaf-ı
Ä°slâmiyye Müzesi müzecilik açısından deÄŸil siyasi ve ideolojik deÄŸeri açısından tanıtılmış
ve tartışılmıştır. Müze kâh hars ve medeniyet ayrımının ortasına konumlanmış, kâh
DoÄŸu-Batı karşıtlığı ya da benzerliÄŸi tezlerinin ölçütü olmuÅŸtur. Burada vücut bulanın
bizatihi Türk harsı ya da Türk ruhu olduÄŸu savunulmuÅŸtur. Müze koleksiyonları tasvir
edilirken, Osmanlı Devleti ve toplumunun ait olduÄŸu kültür dairesi vurgulanmıştır.
Müzenin açılışı, açılış töreninin padiÅŸahın cülus yıldönümüne tesadüf ettirilmesi, açılış
törenine katılanların siyasi kimlikleri, katkı saÄŸlayanlara verilen taltif ve niÅŸanlar, açılış
ertesinde müze ile iÅŸbirliÄŸi halinde çalışacak kurumların özellikle de eÄŸitim kurumlarının
açılması üzerinde durulmaya deÄŸer bahislerdir. SavaÅŸ sırasında bile müzenin politik
gündemin bir konusu olması müzeye atfedilen siyasi ve ideolojik anlamın ispatıdır. Müttefik
ülkelerden ya da kaybedilme tehdidi altındaki vilayetlerden müzeye getirilen eserler bunun
göstergesidir. II. MeÅŸrutiyet yıllarında önce bir tasavvur sonra bir pratik olarak Evkafı
Ä°slâmiyye Müzesi, müzecilik ve siyasal iklim münasebetlerinin çarpıcı bir örneÄŸidir.
Siyaset, İdeolojii ve Müzecilik: II. MEŞRUTİYET’TE EVKAF-I İSLÂMİYYE MÜZESİ
Politics, Ideology and Museology: AWQAF-I ISLÂMÎ MUSEUM IN THE SECOND CONSTITUTIONAL ERA
Müzeciliğin kendi evriminden ziyade imparatorluğun iç siyasi tartışmalarının, II. Meşrutiyet döneminin politik, ideolojik ve hatta pedagojik tercihlerinin bir ürünü olarak doğmuştur.
Etiketler »
Abstract
Awqaf-i Islami Museum, had a distinct location in the development of the Ottoman -Turkish museums which had military and archaeological origins. It was born as a product ofthe Second Constitutional Era’s political, ideological and even pedagogic choices, from theempire 's own internal political debate rather than evolution of the museology. Overcoming thereflexes raised against the Western museums’ interest of antiquity and the dominant politicaltrends of the period, made it possible to design a museum containing a collection of Turkishand Islamic art with reference to own history of the Ottoman Empire. In this process, Islam isused as a tool of political legitimacy gained visibility. On the other hand, "religious” objects’being subject to a modern and secular exhibition practice in a museum had internalinconsistencies. In the periodicals of the period, Awqaf-i Islami Museum has been introducedand discussed in terms of its political and ideological value, instead of museology. Museum hasbeen located sometimes in the middle of the distinction between culture and civilization andsometimes become the criteria of the contrast or similarity theses between the East and theWest. It has been argued that Turkish culture or Turkish spirit has embodied here. Indiscussing the museum collections, culture circle that Ottoman State and the society belongs isemphasized. The opening ceremony of the museum coincided with the anniversary of thesultan’s ascendancy to the throne, political identities of the participants of the openingceremony, rewards and medals given to musesum’s contributors, new institutions especially theeducational institutions to work cooperatively with the museum are among the subjects worthmentioning. Even during the war, the museum was a topic on the political agenda. This is theproof of ideological meanings attributed to the museum. The works brought to the museumfrom the allied countries or from the provinces under threat of being lost are indicative of this.First as an imagination and then as a practice, Awqaf-i -Islami Museum in the years of theSecond Constitutional Monarchy is a striking example of relations between the museology andthe political climate.
Keywords »