KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE ÎCÂZ’A DAİR TESBİTLER TEKLİFLER
SOME REMARKS AND OFFERS ABOUT “ÎCÂZ” IN CLASSICAL TURKISH LITERATURE

Klasik Türk edebiyatında bir şairin başarısını ölçerken yapılan üslup değerlendirmelerinde
belâgat ilminden mutlaka istifade edilmelidir. Bu çalışmada
klasik Türk şiirinden örneklerle îcâz’ın değerini analiz etmek istedik. Başka
bir belâgat terimi olan ve şairin şaşırtacak güzellikte, incelikte ve zekice şiir
söyleyerek dinleyeni kendine hayran bırakması olarak bilinen i‘câz ile îcâz’ın
karıştırılmaması gerekir. Belâgatın meanî ilmine dahil olan îcâz, az ve öz
sözle merâmı anlatmaktır. Îcâz-ı hazf ve îcâz-ı kısar diye iki grupta incelenen
îcâz, sözün çağrışım değerini artıran bir belâgat unsurudur. Îcâz-ı hazf yapılırken
bazen bir sözcük türü olarak isim, sıfat, edat, bağlaç gibi bir kelime,
bazen tamlama unsurlarından biri, bazen de cümle unsurlarından biri, bazen
de şart cümlesi veya cevap cümlesi gibi cümleler sözden düşürülür. Îcâz-ı
kısarda cümlede eksiltmeye gitmeden, kısa bir ibareye birden çok anlam
sığdırılır. Îcâz, yerinde ve durumuna göre kullanılırsa sanat değeri taşır.
Araştırmamızda belagatin beyan ve bedii kısmına dahil olan söz sanatlarında
icazın örnekleri incelenmiştir.

In classical Turkish literature, rhetoric science (belâgat) must be utilized in styleevaluations when measuring a poet's success. In this work, we wanted to analyze thevalue of îcâz with examples from the Turkish poetry. İ‘câz which is another rhetoricterm with the meaning of reciting in fascinating and clever way should not beconfused with îcâz. îcâz which is within the science of ''Meanî in Belâgat'' is to saymuch with few words. îcâz which is examined in two groups Îcâz-ı hazf (ellipsis)and îcâz-ı kısar, is a rhetoric element which increases the connotation value of thestatement. while doing Îcâz-ı hazf, sometimes noun, adjective, partice or conjuctiontype of word or an element of a word phrase or an element of a sentence is dropped.In Îcâz-ı kısar, without deducting from the sentence, several meanings are attributedto a short statement. when Îcâz is used appropriately it composes an art. In ourresearch, examples of İcaz are examined in beyan and bedii parts of belagat.